Mark Galeotti: wat is het verschil tussen staatsmacht en georganiseerde misdaad?

‘Wij beschouwen staten als de absolute, normale bouwstenen van de wereldorde. Een van de interessante vragen is waar staten vandaan komen… Staten ontstaan ​​uit de meest succesvolle, vooruitziende gangsters en bandieten.’

Galeotti geldt als een van ’s werelds toonaangevendste kenners van georganiseerde misdaad. Volgens de historicus werken machtsstructuren volgende dezelfde principes, van drugskartels tot diplomatieke toppen: wie de regels maakt, bepaalt wie crimineel is.

Wie denkt dat natiestaten zijn ontstaan vanuit rechtvaardigheid of gedeelde morele waarden, komt volgens Galeotti van een koude kermis thuis. ‘Staten waren aanvankelijk erg grof en meer van de school: “Jij gehoorzaamt mij, omdat ik geweld kan gebruiken als je dat niet doet.”’

Maar: dingen veranderen. Ook gangsters. Denk aan de Latijns-Amerikaanse drugskartels die voetbalstadions bouwden, of aan de Japanse criminele organisatie Yakuza, die hielp bij aardbevingen. ‘Ze willen die plek, die legitimiteit. En dat dwingt hen, in zekere zin, om te handelen op manieren die wij moreler noemen.’

Galeotti vervolgt: ‘Wat de staat echt onderscheidt van de georganiseerde misdaad, is dat de staat een gevoel van legitimiteit heeft opgebouwd. En legitimiteit impliceert tweerichtingsverkeer: het gaat niet alleen om wat je verschuldigd bent aan de mensen boven je in het systeem, maar ook om de verwachtingen die de maatschappij heeft van de mensen die het systeem besturen.’

Ofwel: de staat heeft legitimiteit, georganiseerde misdaad niet. Het draait om de sociale afspraak tussen de burger en de staat. En dat maakt uiteindelijk het verschil tussen een maffiabaas en een minister-president. Maar ze spelen vaak volgens dezelfde spelregels, getuige een leider als Donald Trump.

En hoewel Trumps vermeende banden met de onderwereld nooit zijn bewezen, stelt Galeotti dat zijn gedrag duidelijk laat zien dat hij van Amerika opnieuw een ‘gangsterstaat’ wil maken.