Om de schade van klimaatverandering te beperken, moet het landbouw- en natuurbeleid radicaal op de schop. Maar wie gaat dat doen? Misschien wel deze pioniers.
De uitzending samengevat in 3 minuten
Het IPCC, het klimaatpanel van de Verenigde Naties, windt er in hun meest recente rapport geen doekjes om: om de schade van klimaatverandering te beperken, moet het landbouw- en natuurbeleid duurzamer. Nederlandse plattelandspioniers geven vorm aan nieuwe manieren van voedsel verbouwen, duurzaam leven en gemeenschapszin. Gaan zij het doen? En zo ja: wat kunnen we van deze vernieuwers leren?
Het Friese dorpje Wijnjewoude heeft een voor zichzelf sprekend doel: Wijnjewoude Energie Neutraal in 2025. Voor het eerst heeft een dorp in Nederland een eigen energiecoöperatie opgericht waarin groene stroom wordt opgewekt. Met als volgende stap: het vergisten van koeienmest om zo zelf biogas te produceren. Tegenlicht volgt de koppige voortrekkers van het project, Frans Pool en Pieter de Kroon.
Een ander succesvol initiatief is de stichting Herenboeren in Boxtel, een coöperatie van huishoudens die samen een stuk land hebben aangekocht, een boer in dienst hebben genomen en in ruil daarvoor goedkope, biologische aardappels, groenten, vlees en fruit ontvangen. We praten met bedenker Geert van der Veer tijdens een oogstdag op de boerderij.
Het Voedselbos in Groesbeek, van pionier Wouter van Eck, is een botanisch project waar 400 eetbare soorten door elkaar zijn geplant. De opbrengst is tien keer zo hoog als die van de reguliere landbouw. Geen bestrijdingsmiddelen, geen bemesting en geen besproeiing en daardoor een paradijs voor insecten, kikkers, vogels en klein wild. Exclusieve restaurants, lokale bierbrouwers en ambtenaren van het ministerie zijn dagelijks in deze paradijstuin te vinden.
Minister van Landbouw Carola Schouten denkt dat het gezamenlijk belang om duurzaam te leven de kloof tussen boeren en burgers kan verkleinen. Zeventig jaar lang voerden we een landbouwbeleid op basis van de naoorlogse gedachte ‘nooit meer honger’, gericht op zoveel mogelijk produceren tegen een zo laag mogelijke prijs. Technische doorbraken en grootschalige landbouw hebben geleid tot een enorme intensivering van de landbouwproductie. Met als gevolg dat het piepkleine Nederland nu de tweede landbouwexporteur ter wereld is.
Maar dit systeem is niet langer houdbaar. Een miljoen plant- en diersoorten wordt met uitsterven bedreigd en om de klimaatdoelstellingen te halen moet er met de natuur worden samengewerkt. Schouten pleit voor een radicale omslag in het natuur- en landbouwbeleid: naar kringlooplandbouw, een voedselproductiesysteem waarin afvalproducten worden gebruikt als grondstof.
dit zijn alle Meet Ups over plattelandspioniers
kom en praat mee over de aflevering
'De landbouwsector moet in de spiegel kijken'
Extra interview met voedselpionier Wouter van Eck
De landbouwsector moet zichzelf vernieuwen. Het huidige systeem is volgens voedselpionier Wouter van Eck niet langer houdbaar. Hij schetst een smakelijke toekomst voor Nederland.
Brief van een boerendochter
'Het toverwoord is luisteren.' Dat zegt minister Carola Schouten in 'Plattelandspioniers'. In deze uitzending luisteren we inderdaad aandachtig naar de pioniers die de toekomst van het Nederlandse platteland proberen vorm te geven.
Maar als ons landbouwbeleid radicaal op de schop moet, dan moeten we ook luisteren naar de boeren die ons nu al elke dag van goedkoop en gezond voedsel voorzien. Een brief van een boerendochter, aan Nederland.
Podcasts over plattelandspioniers
#24 Het platteland volgens Louise Fresco
Steden zijn vaak de blikvanger, maar het platteland is in opmars. VPRO Tegenlicht zoekt daarom plattelandspioniers. Mensen die de kracht van het landelijke inzetten om de samenleving van de toekomst vorm te geven. In het kader daarvan een podcast met Louise Fresco. Fresco is bestuursvoorzitter van Wageningen University en als wetenschapper gespecialiseerd in landbouw en voedsel. Wat is het platteland volgens haar en hoe ziet zij de toekomst van grootschalige landbouw in krimpgebieden? Chris Kijne voelt Fresco hierover aan de tand en vraagt haar ook naar de spijbelende klimaatactivisten en de voedselproductie van morgen. En elektrisch rijden, zet dat nou echt zoden aan de dijk?
#28 Plattelandspioniers en de toekomst
VPRO Tegenlicht zocht dit voorjaar naar plattelandspioniers, mensen die de kracht van het platteland inzetten voor de samenleving van de toekomst. Uit meer dan 70 aanmeldingen koos een driekoppige jury de Friese coöperatie Wijnjewoude Energie Neutraal (WEN) als winnaar. Op 25 mei, bij de uitreiking in de Cultuurfabriek in Ulft, sprak Tegenlicht-redacteur Tom Reijner met Pieter de Kroon (WEN) en met journalist en schrijver Karel Smouter (De Correspondent). Smouter was één van de drie juryleden. Hij trekt momenteel op de fiets door Oost-Nederland om te weten te komen wat daar precies speelt. ‘Als journalist wilde ik altijd naar verre landen, maar nu ik in Deventer woon, wil ik mijn buren beter leren begrijpen.’ Een gesprek over de veerkracht en vernieuwingsdrift buiten de Randstad.
#34 Het hobbelige pad van een pionier
Regisseur Kees Brouwer portretteerde voor VPRO Tegenlicht drie plattelandspioniers, mensen die vorm geven aan nieuwe manieren van voedsel verbouwen, duurzaam leven en gemeenschapszin. Brouwer heeft een voorliefde voor voortrekkers die de bakens verzetten en volharden in het bereiken van hun toekomstvisioen. Eerder trok hij voor Tegenlicht al intensief op met zorgpionier Jos de Blok en onderwijsvernieuwer Eric van ’t Zelfde, mannen met wie hij uiteindelijk bevriend raakte.
Hoe zorg je ervoor als filmmaker dat mensen jou vertrouwen en hun vertaal vertellen? En hoe gaan pioniers om met onvermijdelijke tegenslagen in het proces? Tegenlicht-redacteur Tom Reijner voert met Brouwer een persoonlijk gesprek over zijn laatste uitzending, over zijn achtergrond en zijn persoonlijke werkwijze die daaruit voortvloeit.
Met o.a. Frans Pool en Pieter de Kroon (voortrekkers Wijnjewoude Energie Neutraal 2025), Geert van der Veer (oprichter stichting Herenboeren), Wouter van Eck (eigenaar Het Voedselbos) en Carola Schouten (minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en viceminister-president).
Regie: Kees Brouwer
Research: Halil Özpamuk
Productie: Olivier Schuringa
Eindredactie: Bregtje van der Haak & Doke Romeijn
Meer zoals 'Plattelandspioniers'
Uitdagers en aanpakkers
De game Horizon Zero Dawn oogst sinds de wereldwijde release begin maart alom lovende kritieken. Het spel, waarvan inmiddels 2,6 miljoen exemplaren zijn verkocht, werd ontwikkeld door het enige mondiaal opererende gamebedrijf in Nederland: Guerilla Games. Hoe is dit populaire exportproduct tot stand gekomen? Wat is er voor nodig om een nieuwe wereld te scheppen uit het niets? En wat is de aantrekkingskracht van deze virtuele wereld?
Worsteling van de groenmens
Ons consumptiegedrag moet op de schop. We weten immers welke schade en ellende we veroorzaken aan het klimaat met het eten van vlees, het kopen van luxegoederen en citytrips. Hoe krijgen we de broodnodige gedragsverandering voor elkaar zonder veel comfortverlies? Over de dagelijkse dilemma's en hoofdbrekens van de Groenmens.
Ons gemeengoed
Welke rol kunnen burgercollectieven spelen bij het oplossen van de problemen van deze tijd?
Kom naar de Tegenlicht Meet Up
elke maandag per mail alle updates
Op de hoogte blijven van VPRO Tegenlicht? Abonneer je op de nieuwsbrief en ontvang wekelijks het laatste nieuws, achtergronden en extra's bij de uitzendingen.
like VPRO Tegenlicht op Facebook
Ga naar Facebook