Boeren in de knel: hoe helpen we ze eruit?

Steeds meer milieumaatregelen verstikken onze boeren. Hoe kunnen de boeren ontsnappen aan deze regels?
Met het oog op de toekomst is verduurzaming van de landbouw onvermijdelijk. Toch heeft de agrarische sector moeite met het maken van de overstap.
Wat is er nodig? Hoe kunnen boeren en de overheid de handen ineenslaan om het landbouwbeleid op de schop te nemen? En hoe ziet de rol van de boer eruit in een groenere, toekomstbestendige agrarische sector? VPRO Tegenlicht volgt al enige tijd boeren die het anders proberen te doen.
land van pioniers
Nederland is de tweede grootste landbouwexporteur ter wereld. Het is dus niet gek dat de sector niet zomaar even de omslag naar vergroening kan maken. Toch steken kleine, verfrissende landbouwinitiatieven overal in Nederland de kop op.
VPRO Tegenlicht volgde in 'Plattelandspioniers' de mensen die nu al hard bezig zijn om een groene toekomst te realiseren voor de landbouw. Het huidige systeem is niet langer houdbaar, dat weten we, dus waar liggen de kansen voor vernieuwing?

Plattelandspioniers
Mede door de hoge vastgoedprijzen trekken veel starters, startups en jonge gezinnen uit de stad naar het platteland. Wie over de stadsmuren tuurt ziet groen, een huis met een tuin, ruimte voor experiment en innovatie. Nederlandse plattelandspioniers geven vorm aan nieuwe manieren van voedsel verbouwen, duurzaam leven en gemeenschapszin. Wat kunnen we van deze vernieuwers leren?
7 miljard monden
Boeren voorzien ons elke dag van goedkoop en gezond voedsel. Maar op dit moment is ons voedselsysteem niet efficiënt ingericht. Hoe verlichten we de druk van al deze voedselproductie op het milieu?
De eerste stap naar het duurzaam voeden van 7 miljard monden is het integreren van de landbouw in de stedelijke infrastructuur. Voor het minimaliseren van het aantal food miles - de afstand die voedsel aflegt tussen productie en consumptie - biedt vertical farming een prachtige uitkomst. Want wat als die boerderij nou midden in de stad stond, tussen de supermarkt en het restaurant?

Boer zoekt voedselflat
meer weten over vertical farming?
'wat als de boer zijn vee zou inruilen voor hennep?'
huizen van hennep
Net als de landbouw heeft ook de bouwsector het moeilijk met de duurzaamheidstransitie. En er is nog een probleem: Nederland kampt met een gigantisch woningtekort; tegen 2030 moeten we één miljoen woningen bijgebouwd hebben om dat op te lossen. Hoe zou de boer een schakel kunnen worden in het verduurzamen van de bouwsector?
Er is een scala aan alternatieven voor de vervuilende materialen waar we tot nu toe altijd mee gebouwd hebben. Een veelbelovende speler: industriële hennep. Met anderhalf voetbalveld aan hennep kun je na drie maanden (de oogsttijd) één huis bouwen, en bijna ieder onderdeel in een woonhuis kan vervaardigd worden van dit materiaal - zelfs verf en textiel.
Wat als de boer zijn vee zou inruilen voor hennep?

Boeren voor de woningmarkt
In 2030 moeten er één miljoen woningen zijn gebouwd om de woningnood op te lossen. Nieuwbouwprojecten liggen momenteel stil door de stikstofregeling, dezelfde regeling die Nederlandse boeren dwarszit. De uitweg: hennep.

wat zijn de voordelen van hennep?
Bouwen met hout is in, maar is het wel de meest slimme oplossing voor circulair bouwen? Niet volgens Daan van Rooijen, lector duurzame kunststoftechnologie. Hij weet iets nóg beters.

'Waarom biobased bouwen niet van de grond komt'
Nog steeds bouwen we in Nederland met dezelfde vervuilende grondstoffen, terwijl de alternatieven al lang voor handen zijn. Wat gaat er mis?
huizen van hout
'Het nieuwe beton,' zo noemen ze CLT: cross-laminated timber. Heel bouwend Nederland stapt langzaam over op dit bouwmateriaal, dat een snel en sterk alternatief voor het vervuilende beton is en net als hennep CO2 ópneemt in plaats van uitstoot.
Staan we aan de vooravond van een 'houten eeuw'? Zou de boer een speler kunnen zijn in het realiseren van deze natuurinclusieve houtbouw?

Houtbouwers
Nederland staat voor een paradoxale opgave: meer bouwen en minder uitstoten. Om de woningnood op te lossen moeten er voor 2050 in Nederland meer dan één miljoen woningen worden gebouwd. Maar met onze huidige manier van bouwen (voornamelijk met beton) overschrijdt dat milieunormen. Biedt bouwen met hout de oplossing?

zó groen kan het Nederland van de toekomst eruit zien
In 2040 telt ons land 20 miljoen inwoners. Hoe behouden we het groen, als het grijs zich opdringt?