dwarse scheepsbouwers

vanaf 7 april online | zondag 7 april 22:08 NPO 2

Toen corona uitbrak, bleek dat we zelfs geen eigen paracetamol meer konden maken. Tel daar nog een vastgelopen schip in het Suezkanaal en het dichtdraaien van de Russische gaskraan bij op en we krabben ons op het hoofd: toch best kwetsbaar, die globalisering. Was het wel zo’n goed idee om alles naar het buitenland te verplaatsen? 

Heel voorzichtig lijkt industriepolitiek geen vies woord meer te zijn in Den Haag. De scheepsbouw, misschien wel de oudste industrie van Nederland, loopt hierin voorop en bewijst haar veerkracht. De afgelopen decennia zijn niet mals geweest voor de Europese tak van de sector. De Chinezen en Indiërs hebben enorme stappen gezet op de scheepsbouwmarkt ten opzichte van Europa. In 1980 werd 45% van de schepen in Europa gebouwd, nu is dat slechts 4%, de rest komt uit Azië. 

Royal Bodewes aan het Winschoterdiep houdt desondanks al meer dan 200 jaar het hoofd boven water. Omdat ze alles nèt anders doen. Heel gewoon. Ze laten niet alleen als enige hun schepen dwars te water, in plaats van met de punt naar voren, ze zijn ook wars van poespas. Geen pr-afdeling, geen glossy folders en geen smoesjes. Maar wel een nieuwe generatie die klaar staat om het familiebedrijf over te nemen: de zussen Nienke en Carlijn Bodewes zijn vastbesloten om níet de laatste generatie te zijn die het bedrijf drijvende houdt.

lees meer over deze documentaire

In de slechtste tijden was Bodewes blij met een opdracht voor de bouw van één schip, maar tegenwoordig is het een en al bedrijvigheid. Werknemers van Oude Pekela tot Calcutta en van Haren tot Kharkov zijn in ploegendienst aan het werk op meerdere werven. Een vijftal schepen zijn tegelijk in aanbouw. Bodewes heeft zelfs extra werfcapaciteit in moeten huren om aan de grote vraag te voldoen. Meestal bouwen ze voor Europese rederijen, maar in deze uitzending gebeurt er iets unieks: voor het eerst bouwen ze aan een schip voor een Aziatische klant.

De toekomst lijkt hoopvol, maar het blijft erop of eronder. De marges zijn klein en één mislukte opdracht kan het einde van het bedrijf betekenen. Ook grote economische vraagstukken zijn van invloed op het toekomstperspectief: hoe kunnen we minder uitstoten? Waar vinden we het talent en de kennis om echt iets te bouwen? 

Deze vragen spelen ook bij de Maritime Sisters, Sylvia en Marjolein Boer, consultants op het gebied van innovatie en verduurzaming van de maritieme industrie. Ze gaan langs bij Nienke en Carlijn van Bodewes. Alle vier de vrouwen dragen met passie en daadkracht bij aan het voortbestaan van de maritieme industrie in Nederland. Maar ze zijn ook nuchter: het is niet makkelijk om je hoofd boven water te houden als de maakindustrie onder druk staat. 

©  Tegenlicht

Nienke Bodewes

Nienke Bodewes is projectleider bij Bodewes. Ze is verantwoordelijk voor het hele proces, van bouw tot oplevering. Als oudste dochter van Herman Bodewes wist ze eigenlijk altijd al dat haar hart bij het familiebedrijf lag. Haar ouders raadden het haar af: het is hard werken, weinig geld verdienen, en er werken alleen maar mannen. Maar zo makkelijk was Nienke er niet vanaf te brengen. Haar daadkracht en nuchterheid komen het bedrijf goed van pas.

©  Tegenlicht

Carlijn Bodewes

Carlijn Bodewes is de jongste van de twee Bodewes-dochters. Op kantoor regelt zij heel veel als een van de verantwoordelijken voor Business Development en financiën. Heel belangrijk werk: elke opdracht die Bodewes krijgt voor een nieuw schip verlengt de levensduur van het bedrijf met bijna een jaar. 

©  Tegenlicht

Sylvia en Marjolein Boer

Ook wel bekend als de Maritime Sisters: innovatie- en duurzaamheidsexperts die zich als consultants inzetten voor een duurzame maritieme toekomst. De twee sterke vrouwen zorgen ervoor dat de stem van de maritieme industrie in Nederland niet verloren gaat. 

©  Tegenlicht

Rik Wols

Rik Wols is hoofdontwerper bij Bodewes, hij ontwerpt zelf en stuurt ook andere tekenaars aan. Toen hij klein was, tekende hij al graag boten. Dat heeft hem vast goed voorbereid: hij is het meesterbrein achter Bodewes’ schepen.

©  Tegenlicht

Martijn Beunk

Martijn Beunk werkt op de afdeling Business Development waardoor hij veel met klanten, leveranciers, banken en investeerders in gesprek is. Ogenschijnlijk moeiteloos regelt hij het ene na het andere contract. Zijn geheim? Wellicht de lol die hij heeft in zijn werk: lachend vertelt hij dat hij door zijn Aziatische contacten steevast Marti-Jin wordt genoemd.

©  Tegenlicht

Lesley Wang 

Lesley Wang is bouwtoezichthouder. Hij is ingevlogen door de Taiwanese opdrachtgever om toezicht te houden op de bouw van hun schip op de Bodewes-werf. Hun eerste opdracht ooit bij een Europese werf.

©  Tegenlicht

Rieks van der Veen

Rieks van der Veen werkt op de werf aan de afbouw van het schip. Toen hij op zijn 15e van school gestuurd werd moest hij aan het werk: hij stapte op de fiets en kwam al snel Bodewes tegen. Van het een kwam het ander: hij loopt inmiddels al 44 jaar rond bij op de werf. Rieks is een ervaringsdeskundige, niemand hoeft hem nog te vertellen wat hij moet doen.

©  Tegenlicht

Lijeesh Lakshmanan

Lijeesh komt uit Kerala, India, en werkt al jaren als lasser en fitter in de scheepsbouw. Zijn werk bracht hem al op veel plekken in de wereld; inmiddels werkt hij al bijna een jaar in Hoogezand. Hij vertelt dat zijn hele familie afhankelijk is van het geld dat hij verdient.

aan deze documentaire werkten mee

©  Tegenlicht

Kees Brouwer
In de eerste plaats een Urker. Daarnaast ben ik regisseur van diverse programma’s en series (o.a. Waskracht!, de Wilde Ruimte,  Mind of the Universe) en verschillende documentaires (o.a. wij zijn Kees Brouwer, Urker Mannenkoor, Ton Sijbrands, De Wouter Tapes). Ook regisseerde ik voor Tegenlicht uitzendingen over onder andere ASML, Jos de Blok, Polly Higgins, Marjan van Aubel en Hangyouth. Sinds 1992 werk ik bij de VPRO.

regie
Kees Brouwer

research
Arnout Arens

redactie
Tara Vierbergen
Daan Kuys
Ilija Bozovic
Mo Jouhri
Doortje Nieuwenhuijzen
Laura Hesselink

camera
Marcel de Boer
Rob Hodselmans
Maarten Kramer
Thomas van Krugten

drone operator
Vincent Lublink

geluid
Rik Meier
Mike van der Sluijs
Mark Witte

beeldredactie
Paula Witkamp

montage
Jouke Dubel

dramaturgie
Jurjen Blick

motion design
Fien Leeflang
Nova van Campen

muziek
Marco 't Hart

productie
Britt Bennink
Koos van de Merbel

productie-assistent
Xavier Res

uitvoerend producent
Zoë de Wilde

eindredactie
Julia Veldman

verhalen bij dit thema