Europese relaties

Tunesië

Was het eerste land waar de Noord-Afrikaanse revolutie voor democratie losbarstte. Nadat Mohammed Bouazizi uit pure wanhoop zichzelf in brand stak was dat aanleiding voor een nationaal protest tegen de regering van Ben Ali. Uiteindelijk inspireerde Tunesië andere Noord-Afrikaanse burgers tot protesten tegen hun dictators. Lees meer over hoe nu Europa zijn "nabuurschapsbeleid" met de Noord-Afrikaanse landen volledig moet herzien.

Egypte

Egypte volgde Tunesië. En met succes, want na dagenlange protesten op het Tahrir plein stapte Hosni Mubarak op. Een aantal van de jonge revolutionairen in Egypte zijn getraind door Otpor!. In 2000 was er een korte revolutie in Servië waar deze beweging (Otpor!) aan bij heeft gedragen en met succes, want de Joegoslavische regering is toen gevallen. Lees meer over de connectie tussen Otpor! en Egypte

Libië

Libië is het derde Noord-Afrikaanse land waar de revolutie heerst. Het land heeft veel olie en is daarmee een belangrijke handelspartner van het Westen. Daarnaast is Europa een grote wapenleverancier in Libië en werd Libië na 9/11 een bondgenoot in de strijd tegen Al-Qaida.  Kortom, een land waar nogal wat Europese belangen mee zijn gemoeid. Sarkozy heeft een voortrekkersrol in de internationale actie tegen Libië aangenomen. Lees meer hierover in het artikel: "Soloactie Sarkozy verdeelt EU".

Olie, gas en 'belastingparadijs'

Het zwarte goud is overal in de wereld populair. Tunesië en Egypte hebben geen olie, maar Libië wel. Op een kaart van The Economist is te zien dat de Verenigde Staten het minst afneemt van de Libische olie. De grootste afnemer is Europa, met Italië als grootste importeur. 

Het oliebedrijf Shell heeft het grootste aandeel in de Libische olie. The Times heeft een onthullend document over de relatie tussen olie en politiek in handen gekregen waaruit blijkt hoe Shell een brief van Blair aan Khadafi dicteerde.

Naast Shell is er nog een link met Nederland. RTL Nieuws bericht dat Noord-Afrika en het Midden-Oosten miljarden in Nederland stalt. Wat in de berichtgeving steeds naar voren komt, is dat de economische belangen vaak ondergebracht zijn in zogenaamde “brievenbusmaatschappijen”. Dit zijn bedrijven die door buitenlandse investeerders speciaal worden opgezet om te kunnen profiteren van het gunstige Nederlandse belastingklimaat. Zembla besteedde in oktober 2009 aandacht aan dit fenomeen in ‘Nederland Belastingparadijs’. De Volkskrant schrijft dat Khadafi's miljarden in Ridderkerk liggen.

En er is nog een derde link tussen Nederland en Libië. Het Nederlandse vennootschap Greenstream is de eigenaar van een Libische gaspijplijn. De pijplijn loopt van Libië naar Italië. Jacob Gelt Dekker schrijft in een opiniestuk voor Follow The Money (FTM) dat de hulp van Westerse staten aan de dictators een groter gevaar vormt dan de islam.

Er zijn meer connecties tussen olie en politiek. Vlak voor zijn vertrek heeft premier Blair met Libië onderhandelt over een BP oliedeal. In ruil voor de vrijlating van al-Megrahi, die gevangen zat in Schotland omdat hij schuldig was bevonden van de Lockerbie-aanslag in 1989, wilde Libië wel BP toelaten tot zijn olie. Premier Blair ontkende deze ruil.

Naast Libië is het momenteel ook erg onrustig in olielanden Oman en Bahrein, waar het Westen nog niet met even veel daadkracht op heeft gereageerd als nu afgelopen week met de no-flyzone boven Libië.

Wapendeals

Wapenhandel is naast olie één van de grootse business deals met Noord-Afikaanse landen.

The Guardian bericht begin maart 2011 over Europa's grote aandeel in de wapenhandel met Noord-Afrika en het Midden-Oosten. De top drie van wapenleveranciers uit Europa zijn Italië, Frankrijk en Groot-Brittanië.

Andere business deals

De Londen School of Economics (LSE) bleek controversieel, omdat ze geld hebben aangenomen van dictator Khadafi. Howard Davies, directeur van de LSE, is hierom afgetreden. Naast de LSE hebben vele andere academici geld ontvangen via het consultancy bedrijf de Monitor Group, die een deal aanging met Libië om het land in een beter daglicht te zetten.

Khadafi's zoon Saif is oud-student van de LSE. De BBC beweert dat Saif plagiaat heeft gepleegd tijdens zij PhD studie en toont ook zijn banden aan met de LSE en het Britse bedrijfsleven.

Een hele andere business deal is die tussen Italië en Libië. Premier Berlusconi heeft in 2008 een overeenkomst getekend met Libië om de Italiaanse koloniale onderdrukking tussen 1911 en 1951 te compenseren. Het gaat om een bedrag van 5 miljard dollar. Daarnaast heeft Berlusconi ook geld betaald aan de Tunesische media, die Ben Ali's partij voorzag van de nodige propaganda.

Berlusconi is bij lange na niet de enige Europese president die banden heeft met Noord-Afrika. Zo beweert de zoon van Khadafi dat zij de verkiezingscampagne van Sarkozy hebben gefinancieerd. Bekijk het interview van Euronews met Khadafi's zoon Saif al-Khadafi:

Religie

Een belangrijke politieke religieuze groepering in Egypte is de Moslim Broederschap. De Volkskrant bericht dat vlak na het vertrek van Mubarak de moslimpartij Wasat werd gelegaliseerd. Hierdoor zouden ze kunnen deelnemen aan de verkiezingen.

De New York Times (NYT) schrijft dat uiteindelijk niemand weet wat er in de plaats van de dictaturen zal komen: "but so far in each place, in a remarkable legacy of the uprisings, Islamist groups are collaborating with secular counterparts to call for democratic constitutions and the rule of law".

Een belangrijke moslimgeleerde van de Al-Azhar roept vlak voor de demonstraties in Egypte dat protesteren is verboden volgens de islam. Saeed Amer, hoofd van het Fatwa Committee van de Al Azhar, zei dat demonstraties die geweld plegen “Haram” zijn binnen de islam.

Bekijk de onderstaande uitzending van Al Jazeera. Heeft Al-Azhar in Egypte de weg geopend voor alternatieve islamitische stromingen/bewegingen?

Immigratie

Er is een groot immigratieprobleem tussen Noord-Afrika en Europa. France 24 laat weten dat Italië al aan de bel heeft getrokken. Zij verwachten een enorme golf van vluchtelingen in de richting van Europa.

Bekijk ook deze reportage van France 24 waarin je ziet hoe bootvluchtelingen die vanaf Noord-Afrika op weg zijn naar Europa tegen worden gehouden.

Voor het eerst is Libië een overeenkomst aangegaan om de bootvluchtelingen die op weg zijn naar Italë weer terug aan te nemen (in mei 2009). Italië verklaart dat maar liefst 90% van de vluchtelingen door deze overeenkomst tegen wordt gehouden, maar Human Rights Watch beschuldigt hen van een dirty deal: Channel 4 News laat slachtoffers aan het woord die zijn mishandeld en verkracht in Libische opvangkampen.

Europese landen willen de immigranten niet in Europa hebben en doen er alles aan om dit duidelijk te maken. Zo bericht de Belgische krant De Morgen dat Marine Le Pen van het extreemrechtse Franse Front National (FN) bij haar bezoek aan het Italiaanse eiland Lampedusa (in maart 2011) aan de, vooral Tunesische, immigranten verklaart dat Europa niet de capaciteit heeft om hen op te vangen.

meer bijlagen