Het Angelsaksisch model: de markt IS de moraal
In ‘The World’s Next Supermodel’ spreken twee van de drie juryleden ondanks de crisis hun vertrouwen uit in het Angelsaksische model. De voornaamste kenmerken op een rijtje.
Rol van de markt
Bij het Angelsaksische model draait alles om het marktmechanisme. Het idee is dat de markt beter in staat is zaken te regelen dan overheidsgestuurde organisaties. De markt moet dan ook zoveel mogelijk bevrijd worden van beperkingen door de overheid; geheel volgens het vrije marktprincipe van het neoliberalisme. Dit betekent deregulering, verlaging van belastingen en privatiseringen in zoveel mogelijk sectoren van de samenleving. Ook internationaal geldt een streven naar de onbeperkte bewegingsvrijheid van kapitaal, goederen en diensten. Handelsbarrières moeten worden opgeheven en vaste prijzen afgeschaft. Volgens het Angelsaksisch model zorgt een ongereguleerde markt voor de grootste economische groei. Deze welvaart sijpelt door van boven naar beneden en komt uiteindelijk iedereen ten goede; de zogenaamde ‘trickle down’ theorie
The World's Next Supermodel
deze bijlage hoort bij de aflevering 'the worlds next supermodel'
Ondernemen volgens het Angelsaksisch model
Binnen een ondernemingen volgens het Angelsaksisch model staat de aandeelhouder centraal. Hierdoor moet het bedrijf zich richten op winstmaximalisatie op korte termijn. Immers; als het bedrijf te weinig winsten maakt verkopen aandeelhouders hun aandelen en daalt de koers. Om de winst zo groot mogelijk te maken zal een bedrijf automatisch kostenefficiënt gaan werken. De productie wordt gestandaardiseerd en delen van het productieproces worden verplaatst naar gebieden waar door goedkope arbeid of belastingvoordeel de kosten het laagste zijn.
Individuele vrijheid en verantwoordelijkheid
Binnen het Angelsaksisch model wordt overheidsingrijpen of ondersteuning al snel gezien als betutteling. De nadruk ligt op individuele vrijheid en verantwoordelijkheid. In het succes, maar ook in het falen. Een sociaal opvangnet zou mensen niet stimuleren.
Kritiek
Het Angelsaksisch model mag dan in grote delen van de wereld doorgevoerd zijn, onomstreden is het niet. Het kent niet alleen vele fanatieke aanhangers, maar is ook onderhavig aan stevige kritiek. Invoering van de principes van de vrije markt heeft wereldwijd geleid tot grote protesten. De kritiek richt zich voornamelijk op het principe dat alles moet wijken voor de winst. Winstmaximalisaties gaan vaak ten koste van mensenrechten en milieu en de privatisering van voorzieningen als water en elektriciteit heeft vaak tot desastreuze gevolgen geleid. Critici wijzen er op dat vooral multinationals en een kleine toplaag profiteren van de winsten. Ook hebben veel protesten zich gericht tegen de zogenaamde Washington Consensus: wereldwijd werden landen door financiële instellingen als het WTO gedwongen om op het neoliberale model over te stappen.
Het Aziatisch model: positief en pragmatisch
Eigenlijk is het lastig om te spreken van één Aziatisch model, tussen reuzen India en China bijvoorbeeld zijn grote verschillen. Generaliserend kan men stellen dat veel van de opkomende Aziatische landen zich bedienen van pragmatisme in hun drang naar economische groei.
Het Europese model: stakeholders boven shareholders
Het Europese model wordt aangeprezen door kandidaat Wouter Bos. Wat zijn de voornaamste kenmerken van dit model, dat ook wel wordt aangeduid als het Rijnlands model?
Het Braziliaans model: sterke overheid
Een groeiende economie gebaseerd op export, met een sterke overheid die de enorme kloof tussen rijk en arm door projecten als de 'bolsa familia' beetje bij beetje probeert te dichten. En weinig geprivatiseerde staatsbedrijven.