Estland heeft een biobank opgericht waar binnenkort het DNA van bijna 150.000 inwoners ligt opgeslagen. Het meest gedigitaliseerde land wil op die manier een preventieve en gepersonaliseerde gezondheidszorg opzetten op basis van DNA. Het is duidelijk: DNA-analyse heeft de toekomst. Maar hoe beschermen wij onze data?
Waar in Nederland volop gediscussieerd wordt over een elektronisch patiëntendossier hebben de Esten al hun gezondheidsgegevens altijd bij de hand op hun E-card. Niemand kan erbij zonder nadrukkelijke persoonlijke toestemming en achteraf is altijd terug te vinden wie er precies in het systeem geweest is en welke informatie er bekeken is. Aan dat E-health syteem willen ze nu ook data uit DNA-analyse toevoegen. Daartoe heeft de Estse overheid enige tijd geleden al een genoomwet geïntroduceerd die de burgers eigenaar maakt van die data. Toen de overheid dit jaar hun burgers dan ook aanbood om van 100.000 mensen gratis een DNA test te laten uitvoeren, sloegen de computers op tilt vanwege het grote aantal aanmeldingen.
De bedoeling is dat artsen in Estland op basis van het DNA preventieve gepersonaliseerde adviezen kunnen geven over bijvoorbeeld de kans op suikerziekte of hartaandoeningen, de gevoeligheid voor bepaalde medicijnen of mentale problemen, om maar een paar dingen te noemen. Voorkomen is beter dan genezen, is het motto.
In Nederland werken sommige ziekenhuizen ook al met genetische data en bieden startups DNA testen aan op basis waarvan lifestyle adviezen geven worden. Maar een wet en één veilig E-health systeem heeft Nederland nog niet.
Toch wordt DNA-analyse wereldwijd gezien als de toekomst van de gepersonaliseerde geneeskunde. Over niet al te lange tijd kost zo’n analyse nog maar een paar tientjes. Wordt het niet tijd dat Nederland ook een wet op de genetische data in het leven roept?
Met o.a.: Kersti Kaljulaid (president Estland), Andres Metspalu (Directeur Estonian Genome Center), Lili Milani (Onderzoeker en projectleider Estonian Genome Center), Maris Sander (Journalist die haar DNA liet testen), Paul Jones (Illumina), Annelien Bredenoord (D66-Senator en hoogleraar Ethiek) en Berry Kriesels (oprichter Omnigen)
Regie: Rob van Hattum
Research: Tom Reijner
Productie: Marie Schutgens
bijlagen
Voorkomen of genezen?
DNA-analyse geldt als de toekomst van gepersonaliseerde geneeskunde. In Estland kunnen burgers inmiddels al een gratis genetische screening en gezondheidsadvies op maat krijgen, maar hoe zit het met de bescherming van die data?
#15 Hoe gevaarlijk is opslag van ons DNA?
Researcher Tom Reijner spreekt wetenschapssocioloog Victor Toom over forensisch DNA-onderzoek en de mogelijke gevolgen wanneer elke inwoner zijn genetische gegevens laat opslaan. Weten de veiligheidsdiensten dan straks echt alles over ons?
'Is privé echt privé?'
'Is privé echt privé?' Bekijk een selectie van twitterreacties op de VPRO Tegenlicht-aflevering 'Verovering van ons DNA'.
bijlagen
Voorkomen of genezen?
DNA-analyse geldt als de toekomst van gepersonaliseerde geneeskunde. In Estland kunnen burgers inmiddels al een gratis genetische screening en gezondheidsadvies op maat krijgen, maar hoe zit het met de bescherming van die data?
#15 Hoe gevaarlijk is opslag van ons DNA?
Researcher Tom Reijner spreekt wetenschapssocioloog Victor Toom over forensisch DNA-onderzoek en de mogelijke gevolgen wanneer elke inwoner zijn genetische gegevens laat opslaan. Weten de veiligheidsdiensten dan straks echt alles over ons?
meer zoals 'Verovering van ons DNA'
Vleeskwekers
De publieke belangstelling voor kweekvlees is in Nederland groot, maar de mogelijkheid om het ook in Nederland op de markt te brengen blijkt vooralsnog zeer ingewikkeld. Missen we de boot?
De onsterfelijken
Silicon Valley is in de ban van het overwinnen van de dood. Miljarden worden geïnvesteerd in het hacken van onze sterfelijkheid.
Dokteren met DNA
We kunnen nu met de nieuwe CRISPR-technologie letterlijk knippen en plakken in DNA. Er is een revolutionaire ontwikkeling gaande die grote gevolgen gaat hebben voor mens, plant en dier. De nieuwe biotechnologie is daar.
elke maandag per mail alle updates
Op de hoogte blijven van VPRO Tegenlicht? Abonneer je op de nieuwsbrief en ontvang wekelijks het laatste nieuws, achtergronden en extra's bij de uitzendingen.
like VPRO Tegenlicht op Facebook
Ga naar Facebook