Publicaties

De jaren ’90, na het einde van de Koude Oorlog, worden vaak geportretteerd als overwinning van de liberale democratie. De Canadese historicus Quinn Slobodian beschrijft juist een omgekeerde beweging. Is kapitalisme gevaarlijk voor de democratie?

Hoe maak je tegenwoordig nog contact met onbekenden? Wanneer heb je voor het laatst spontaan een gesprek aangeknoopt met een vreemde? VPRO Tegenlicht duikt in de wereld van vreemden en de kunst van betekenisvolle ontmoetingen.

Over 25 jaar moet het definitief afgelopen zijn met de gasketel. Dan hebben we het niet meer over cv-ketels maar over warmtenetten. VPRO Tegenlicht volgt de denkers en doeners die deze warmterevolutie proberen vlot te trekken.

Wat betekent het om vrouw te zijn anno 2024? Kan je feminist zijn, maar ook feminien? En kunnen eigenschappen die vaak aan vrouwen worden toegedicht - zoals zachtheid, verzorgen en overgave - bestaan naast het willen zijn van een onafhankelijke vrouw?

De wereld is volgens kwantummechanica relationeel, met andere woorden: de wereld wordt bepaald door wat wij doen en hoe wij ernaar kijken. De werkelijkheid die wij ervaren vooral ontstaat uit de interactie die we ermee hebben, betoogt theoretisch natuurkundige Carlo Rovelli.

Met Tegenlicht toekomstverkenner, activist en onderzoeker Vatan Hüzeir gaan we in gesprek over welke strategieën hij gebruikt om effectief de macht te ondermijnen.

Onze Nederlandse culinaire identiteit, bestaat die eigenlijk wel? Hoe Hollands is een ‘AVG-tje’ als de sperziebonen uit Kenia worden geïmporteerd en de aardappelen oorspronkelijk uit Peru komen? Tegenlicht (her)ontdekt een culinaire trots van eigen bodem: zeewier.

In 2030 dient de gesloten jeugdzorg te zijn verdwenen. Een kind mag niet meer worden opgesloten, maar zijn daarmee ook de vele misstanden verdwenen? Tegenlicht houdt een complex systeem dat al vijftig jaar dezelfde fouten herhaalt een spiegel voor.

Hersenwetenschapper Maren Urner legt uit hoe ons brein met het nieuws omgaat dat ons overstelpt. En hoe we onze hulpeloosheid kunnen beteugelen als we denken dat we er toch niets aan kunnen doen.

VPRO Tegenlicht spreekt de Canadees-Joodse auteur en hoogleraar Naomi Klein over de genocide in Gaza, Israël als etnostaat, en de (studenten)protesten. Klein is al jaren bestuurslid van Jewish Voice for Peace en zeer kritisch op de staat Israël, waar ze overeenkomsten ziet met de Westerse koloniale geschiedenis.

Schrijver Aja Barber fileert de geglobaliseerde fastfashionketen genadeloos en legt historische verbanden met het Europees kolonialisme: immers, de fast fashion industrie buit het mondiale Zuiden fluitend uit. En is de consument z’n aankoop zat, dan exporteert het Westen z’n kledingafval onder het mom ‘donatie’ gewoon weer zuidwaarts.

Friese koeien en gigantische kassen met sla, midden in de woestijn? Op het Arabisch Schiereiland kampen ze met een droog woestijnklimaat, wat voedsel verbouwen vrijwel onmogelijk maakt. Ons natte, koude kikkerlandje blijkt een bron van inspiratie én innovatieve oplossingen.

In deze Toekomstverkenning waarschuwt Guillaume Pitron voor de schaduwkant van de energietransitie en digitalisering. Is er een andere weg?

Terwijl op 17 april het eerste testpanel op een kweekvleesworstje kauwde in Leiden, is China bezig de productie van levend vlees te optimaliseren. ‘Van broeden tot slachten’, wordt de circulaire massaproductie trots genoemd. Knakworst of kweekworst, wat is het vlees van de toekomst, en wie de herkauwer?

Is je slaatje perfect groen en in knisperend plastic verpakt, of moet je er thuis de aarde nog af wassen? De biologische markt laat weliswaar een deugdelijk modderpoeltje achter, maar zijn de gewassen met kluiten ook per definitie groen, en bovendien duurzaam?

Tegenlicht vraagt zich af : wat is beter voor de wereld? biologisch eten of high tech voedsel? Hoe weet je of wat je eet goed is voor de planeet? Is duurzaam eten hetzelfde als ouderwets eten?

Hoeveel geld is te veel geld? Op die vraag geeft Ingrid Robeyns genuanceerd en onderbouwd antwoord in haar boek 'Limitarisme, een pleidooi tegen extreme rijkdom'.
Ze pleit voor een maximum dat opgelegd zou kunnen worden aan multimiljonairs. Zo kan de maatschappij profiteren van de welvaart die ze zelf heeft voortgebracht. En ja dat betekent belastingen. Maar je bent zelf minder rijk dan je denkt, en de gouden ladder naar het ruimteschip van Jeff Bezos zul je hoogstwaarschijnlijk nooit beklimmen. Superrijken hebben hun geld niet echt verdiend.

VPRO Tegenlicht verkent de toekomst, maar de toekomst is nu. Wat is er van de toekomst terechtgekomen van drie afleveringen uit ons archief? VPRO Tegenlicht zoekt het uit en gaat opnieuw op bezoek bij de hoofdpersonen uit Houtbouwers, Groen geld en De slimme universiteit.

The Dutch province of Brabant hosts one of the world's leading drivers of technological innovation. ASML manufactures machines that can produce computer chips on a microscopic scale. Just as geopolitical tensions put pressure on the global chip supply, VPRO Backlight gains exclusive access to the high-tech company and its mysterious clean rooms.