Publicaties

Een epiloog van documentairemakers over halve waarheden.

De Ugandese Steven krijgt politiek asiel in Denemarken. Hij claimt ooit als kindsoldaat geronseld te zijn door het Ugandese leger, gedeserteerd en nu op de vlucht voor represailles. De Deense regisseuse Mette Zeruneith ontfermt zich over hem. Steven blijkt een zoon te hebben die hij naar Denemarken wil halen. Ze helpt hem en besluit tot het maken van een hartverwarmende documentaire. Dan verdwijnen Steven en zijn zoon van de wereld. En de werkelijkheid blijkt volstrekt anders dan gedacht.

"In veel Afrikaanse landen worden kinderen gekidnapt door legers en rebellengroeperingen. De kinderen worden ingezet als soldaat of als seksslaaf. Uganda spant in deze praktijken de kroon" dit zegt Irma Specht van Transition International (TI). TI werkt als organisatie voor de Verenigde Naties en is gespecialiseerd in veranderingsprocessen in getraumatiseerde gebieden. Irma Specht heeft jarenlang in Afrika gewoond waar zij kindsoldaten begeleidde naar een zo normaal mogelijk bestaan in de samenleving.

Mirjam Blaak is van oorsprong Nederlandse. Sinds 2003 bezit zij de Ugandese nationaliteit en is zij gevolmachtigd minister van Uganda. In deze functie vertegenwoordigt zij haar land in de Benelux.

Waaraan kan Breda-Noord nog zijn gevoel voor eigenwaarde ontlenen? Wat heeft deze wijk nog over om trots op te zijn? Tegenlicht maakt ter plekke de balans op met bewoners en bestuurders. Een debat in een wijk, die als zoveel wijken in Nederland, balanceert tussen 'erop of eronder'.

De wijken Biesdonk, Geeren-Noord, Geeren-Zuid en Wisselaar, beter bekend als ‘Breda Noordoost’ of ‘de Hoge Vucht’, worden ook wel aangeduid als herstructureringsgebied. De leefbaarheid in dit stadsdeel is al jarenlang een bron van zorg. Onrust en een gebrek aan veiligheid resulteren volgens mediaberichten in ontevreden burgers en een wegtrek van bewoners. Met het oog op de aankomende gemeenteraadsverkiezingen rijst de vraag: welke positie hebben deze wijken in de strijd om stemmen?

Breda Noord is een van de 56 door de overheid erkende prioriteitswijken. In dat rijtje is het zeker niet de meest problematische. Toch hebben Hans Simonse (presentator en samensteller van de documentaire) en Henneke Hagen (researcher) voor deze wijk gekozen. Henneke Hagen licht de keuzes die zij maakten voor ‘Erop of eronder in Noord’ toe.

Na afloop van het debat bleven veel mensen uit het publiek nog voor een kopje koffie. Iedereen heeft zo zijn eigen ervaringen met de wijk. Over het algemeen vinden de bewoners dat het de goede kant opgaat met Breda Noordoost. Maar er blijven dingen die moeten worden verbeterd, ook daarover hebben bewoners uit Noordoost en uit andere delen van Breda hun eigen visie.

Loop door een wijk als Geeren Zuid in Breda Noord en je ontkomt er niet aan: de eenvormigheid die zo typerend is voor de wijken die na de oorlog zijn gebouwd.

Op 7 maart zijn de gemeenteraadsverkiezingen. Extreem rechts, samengegaan in de Nederlandse Volks Unie, doet er aan mee. Wie bevolken de Nederlandse Volks Unie? Wat is hun netwerk? Wat zijn de internationale contacten? Wat zijn hun ideeën en wat zijn hun kansen? In ‘Voor volk en vaderland’ volgt Tegenlicht-regisseur Rob Schröder drie radicale jongeren, en probeert te begrijpen wat hen bezielt.

‘Voor Volk en Vaderland’ opent met een scène waarin maker Rob Schröder aanzit bij de leider van de Nederlandse Volks Unie (NVU) Constant Kusters. Kusters schuift Schröder een broodje ham toe met de opmerking dat hij niet helemaal zeker weet of dit wel kosjer is. Schröder heeft ver weg wel joodse roots, is opgegroeid in een duidelijk antifascistisch gezin, lid van Groen Links en heeft als jonge vormgever meerdere antifascistische affiches ontworpen. In zijn contacten met de NVU heeft hij niets van dat al onder stoelen of banken gestoken.

In september 2004 wordt de aanhang van extreemrechtse organisaties en politieke partijen geschat op ongeveer 1060, waarvan zo'n 90 leden daadwerkelijk actief zijn. Dit staat in de zesde monitor 'Racisme en Extreemrechts', samengesteld en uitgebracht door de Anne Frank Stichting en het departement bestuurskunde van de Universiteit in Leiden.

Rechts, flink rechts, wild rechts, rechts-radicaal, extreemrechts, zomaar wat labels die aan het rechter spectrum van de Nederlandse politiek worden toegekend. Maar waar hebben we het nou eigenlijk over, kun je appels met peren vergelijken? NieuwRechts is met ongeveer 700 leden in 2004 de grootste partij aan het rechteruiteinde van de links-rechts schaal. Michiel Smit, lijsttrekker van NieuwRechts, wil echter van het extreemrechtse stigma af. Door de groei van het ledenaantal van NieuwRechts in de afgelopen maanden rijst de vraag of deze ‘gematigde’ partij een kans maakt in de Nederlandse (gemeente)politiek.

Niemand kan zich voorstellen dat het plotseling oorlog is. Dat er van de een op de andere dag tanks door de straten rijden en er bommen vallen. Ook de drie Tsjetsjeense vrienden Ramzan, Roeslan en Islam niet. Maar het overkwam hen en hun familie wel. Een van de drie, Ramzan, die als cameraman werkt, legt hun leven en de onbegrijpelijkheid van de oorlog vast. De komende twee weken in Tegenlicht een schokkend, soms hilarisch maar vooral ontroerend verslag van hun leven in oorlog en vrede. Een leven dat twee van hen met de dood zullen bekopen.

Het gebied Tsjetsjenië ligt tussen ’s werelds grootste aardolie reservoir (onder de Kaspische zee) en de Russische olieraffinaderijen aan de zwarte zee. Dat maakt de Kaukasus voor Rusland van strategisch belang. De stijgende energiebehoefte van het Westen en Aziatische landen als China en Japan, maakt dat belang alleen maar groter.

Op 27 november 2005 gingen de Tsjetsjenen naar de stembus om een nieuw parlement te kiezen. Zestig procent van de kiesgerechtigden bracht zijn stem uit. De verkiezingen, die ook wel een ‘farce’ werden genoemd, omdat buiten de lokale autoriteiten om nauwelijks toezicht werd gehouden, resulteerden in een voorspelde overwinning voor de partij ‘Verenigd Rusland’ met iets minder dan 62 procent van de stemmen.

In Tegenlicht een schokkend, soms hilarisch maar vooral ontroerend verslag van hun leven in oorlog en vrede. Een leven dat twee van hen met de dood zullen bekopen.