De kunst van het wegkijken

Met het wankele bestand tussen Israël en Hamas is het verhaal over de mensenrechtenschendingen in Gaza allesbehalve voorbij. Geconfronteerd met 17 maanden aan oorlogsmisdaden, etnische zuivering en massamoord op de Palestijnen kijkt de mensheid weg. Terwijl het Internationaal Gerechtshof in Den Haag bewijzen voor genocide verzamelt, blijft Nederland zich achter Israël scharen. Tegengeluiden worden niet gehoord, duidelijke voorstadia van volkerenmoord niet herkend. Wat betekent deze houding voor het internationaal recht in de toekomst? En waarom lijkt het alsof we niet geleerd hebben van de genocide in Srebrenica?
vanaf 2 maart online | zondag 2 maart 22:55 NPO 2
Na de aanval van Hamas op Israëlische doelen van 7 oktober 2023 heeft Israël alleen al in Gaza meer dan 62.000 Palestijnen gedood, onder wie veel kinderen, en zijn er vele gewonden gevallen. Veel Nederlanders inclusief de politiek, ambtenaren en diplomaten blijven ondanks dit geweld achter de Israëlische regering staan. Intussen verzamelt het Internationaal Gerechtshof in Den Haag bewijzen voor genocide. Het Internationaal Strafhof heeft de Israëlische minister-president Benjamin Netanyahu van oorlogsmisdaden beschuldigd; tegen Israëlische leiders zijn arrestatiebevelen uitgevaardigd. Hoe lang kan de Nederlandse overheid het nog volhouden zich niet duidelijk uit te spreken en te blijven wegkijken?
VPRO Tegenlicht signaleert een overeenkomst met een andere zwarte bladzijde in de Nederlandse geschiedenis: de genocide die plaatsvond in Srebrenica, in voormalig Joegoslavië. Volgens overlevende en genocide-onderzoeker Alma Mustafić is daar andermaal aangetoond dat de internationale gemeenschap eerder in had moeten grijpen. De voorstadia van volkerenmoord zijn namelijk bekend: discriminatie, uitsluiting, dehumanisatie, polarisatie en vervolging. Ook in Gaza hadden we eerder moeten ingrijpen, zegt Mustafić.
Voormalig minister van Ontwikkelingszaken Jan Pronk stelt dat Nederland kleur moet bekennen: “Je bent niet schuldig, maar je bent een beetje medeverantwoordelijk en als je dat niet erkent, word je medeschuldig en dat geldt ook voor Gaza.” Naast Pronk laten in VPRO Tegenlicht andere Nederlanders hun geweten spreken. Zoals rijksambtenaren die wekelijks protesteren en de consequenties hiervan aanvaarden - van ontslag en procesvoering tot de Hoge Raad aan toe.

De Israël Lobby
Portret van een groot taboe: de macht van de Israël lobby in de Verenigde Staten.

Naomi Klein en de ruk naar rechts
Hoe kan het dat de woorden die rechts gebruikt zoveel lijken op die van de progressieven?
aan deze documentaire werkten mee

Doke Romeijn
Doke Romeijn is als researcher, maker en eindredacteur sinds 1991 verbonden aan de VPRO. Zo was ze onder andere eindredacteur van ‘Beagle: In het kielzog van Darwin’, werkte ze mee aan verschillende buitenlandseries en maakte ze de vierdelige serie ‘Food for Thought’. En: ze stond als eindredacteur aan de wieg van VPRO Tegenlicht - op maar liefst 369 Tegenlicht producties staat Dokes naam op de aftiteling. ‘De kunst van het wegkijken’ is daarbij de laatste toevoeging, over het wegkijken van de Nederlandse staat bij oorlogsmisdaden, etnische zuivering en massamoord.
regie
Doke Romeijn
research
William de Bruijn
Mounia Beztati
Tara Vierbergen
camera
Erik van Empel
geluid
Mike van der Sluijs
Alex Tugushin
Pepijn Aben
montage
Michiel Hazebroek
vormgeving
Fien Leeflang
beeldresearch
Paula Witkamp
productie
Marie Schutgens
productie-assistent
Amber Wilmsen
Robert de Vries
uitvoerend producent
Elleke Claessen
eindredactie
Julia Veldman en Marije Meerman
© VPRO 2025
verhalen bij dit thema

Naomi Klein: waarom zionisme niet het antwoord is op de veiligheid van Joden
VPRO Tegenlicht spreekt de Canadees-Joodse auteur en hoogleraar Naomi Klein over de genocide in Gaza, Israël als etnostaat, en de (studenten)protesten. Klein is al jaren bestuurslid van Jewish Voice for Peace en zeer kritisch op de staat Israël, waar ze overeenkomsten ziet met de Westerse koloniale geschiedenis.

actiegroepen criminele organisaties? demonstratierecht onder druk
Een democratie staat of valt bij de vrijheid van haar burgers. Inperking van het demonstratierecht vormt een gevaar voor de democratie. Toch lijkt het in de Europese politiek steeds normaler om actiegroepen te zien als criminele organisaties. Tot waar reikt ons demonstratierecht en wat staat er op het spel?

The Free Press Show
Onafhankelijke journalistiek staat wereldwijd onder druk. In veel landen worden journalisten gehinderd, verwond of zelfs vermoord tijdens hun werk. Waar zal dit eindigen? Hoe ziet de toekomst van de journalistiek eruit?

Don't Look Upjes zijn werkelijk overal te vinden
Don't Look Up was velen wat te overdreven. Maar de talkshow-scène uit de film toont angstaanjagende gelijkenissen met Britse én Nedederlande talkshows.
De toekomst in je inbox
Je bent er bijna...
Om de nieuwsbrief te ontvangen doe je het volgende:
- Open je e-mail en zoek naar een bericht van ons
- Bevestig je e-mailadres
- Je ontvangt nu regelmatig onze nieuwsbrief 🥳
in deze documentaire
Liesbeth Zegveld
Zegveld won al meerdere zaken tegen de Nederlandse staat, waaronder de Srebrenica-zaak waar ze Bosnische families hielp om de staat succesvol aan te klagen. Ze won ook de zaak namens de weduwen van Rawagede, nabestaanden van een massa-executie tijdens de ‘politionele acties’ in Nederlands-Indië.

Angélique Eijpe

Berber van der Woude

Jan Pronk

Alma Mustafić
