Deze woonpioniers bouwen aan het wonen van de toekomst

Het probleem is gigantisch. De afgelopen jaren is de Nederlandse volkshuisvesting vakkundig gesloopt. Politieke bestuurders nemen het recht op wonen - een grondrecht en een mensenrecht - niet meer serieus. Zoiets los je niet ‘even’ op.

Wat te doen? Wachten op een nieuwe politieke wind voelt ook niet goed. VPRO Tegenlicht vroeg zich af hoeveel oplossend vermogen er eigenlijk in de samenleving zit. Na een oproep verzamelden we maar liefst 153 Nederlandse initiatieven. Burgers die door het hele land op de een of andere manier bezig zijn om hun landgenoten een plek te geven om te wonen. Dat valt niet mee. Want naast betaalbaar, moet zo’n plek ook duurzaam zijn en het liefst ook nog sociaal en ruimtelijk slim ingericht.

Om deze woonpioniers een podium te geven, een zetje in de rug, organiseerde VPRO Tegenlicht op woensdag 11 mei de Woonpioniersverkiezing 2021. Een vakjury, onder leiding van Marja Elsinga, hoogleraar ‘Housing Institutions & Governance’ aan de TU Delft, koos daaruit een aantal winnaars. Geen sinecure, want hoe vergelijk je 153 initiatieven, groot en klein, vergevorderd of pas net begonnen? 

De jury deed het toch. Zij koos uit de 153 aanmeldingen - hier nog eens te bekijken - een aantal projecten die zij graag extra wilde uitlichten. Dit zijn de grote winnaars die bouwen aan het wonen van de toekomst.

de vakjury koos als winnaar..

De eerste winnaar, jongerenproject SET, valt in de categorie ‘Bouwen, bouwen bouwen’, waar innovatieve bouwmethoden centraal staan. Dit gebouw voor 180 bewoners, ontwikkeld door corporatie De Alliantie samen met architectenbureau SVP, werd in korte tijd neergezet en is bedoeld voor jongeren én statushouders. Zo moet het gebouw het sociale cement gaan vormen tussen de nieuwe bewoners en de buurt.

Bovendien is de constructie modulair: units van 18 vierkante meter (met ondere andere gemeenschappelijke ruimtes) worden binnen drie maanden op elkaar geplaatst, maar kunnen na tien jaar ook weer gedemonteerd worden om op een andere plek weer opgebouwd te worden. ‘Dit project is opschaalbaar, reproduceerbaar, circulair, klimaatneutraal en betaalbaar,’ aldus de jury. ‘Het project onderscheidt zich bovendien door een gemengde doelgroep.’

‘Dit project is opschaalbaar, reproduceerbaar, circulair, klimaatneutraal en betaalbaar’

publiekswinaar

De tweede winnaar, Peel Natuurdorpen, zowel door het publiek gekozen als lieveling alsook geprezen door de jury, valt in de categorie ‘Pionieren als vorm van anders leven’ - waar de Tiny House-beweging goed vertegenwoordigd is. Een beweging die anders wonen propageert, alsook een andere vorm van plannen: wonen als nadrukkelijk onderdeel van het landschap. Betaalbaarheid en een kleine footprint horen hand in hand te gaan.

Peel Natuurdorpen is een combinatie van wonen in tiny houses in nieuwe natuur op landbouwgrond in het zuiden van het land. De tienduizend huisjes worden off grid, er zijn dus geen nutsvoorzieningen. Boeren, die toch al van hun veeteelt af moeten, gaan op de landbouwgrond nieuwe natuur aanleggen: bossen, heggen, houtwallen, waterpartijen en kruidenrijk grasland. Daartussen komen de huizen te staan. ‘Als je koeien kan melken, kan je ook huisjes melken,’ zo merkt één van de betrokken boeren droogjes op in een reportage van de lokale nieuwszender DTV Uden. 

Waarom is Peel een winnaar? ‘Het agrarische landschap was het vertrekpunt en het woningvraagstuk is daarin integraal meegenomen,’ aldus de jury.  ‘Dit initiatief geeft een nieuwe betekenis aan wat een boer kan doen als woonbosbeheerder en landschapsvernieuwer. Wel zijn er nog vragen over het verdienmodel: worden deze huisjes niet een tweede huisje voor vermogende Randstedelingen?’

© Keke Keukelaar

Speciale vermeldingen

Kijk hier de pioniersfinale terug