VPRO Tegenlicht duikt in de wereld van climate engineering: wetenschappers en start-ups die met technologische middelen proberen de aarde af te koelen. Hoe hoop- of juist risicovol zijn deze technieken?
De planeet stevent af op een koortsachtige opwarming. Met elke graad erbij verandert het klimaat ingrijpend: de zeespiegel stijgt, het ijs op de Noordpool verdwijnt en hele diersoorten worden weggevaagd. Natuurlijk moeten we minder CO2 uitstoten. Maar ondanks 25 jaar klimaatakkoorden en mooie beloftes neemt de uitstoot nog altijd toe. Als we niet harder ingrijpen zijn we verloren.
Zou climate engineering de noodoplossing kunnen zijn die we nodig hebben? Kunnen deze technieken en ideeën de planeet afkoelen? En hoe risicovol zijn die?
lees meer over deze documentaire
Van het opspuiten van poolijs tot het oplaten van ballonnen zwaveldioxide: waar de één vindt dat we het eerst tot de bodem uit moeten zoeken, begint de ander vast op eigen houtje. Want hoeveel tijd hebben we nog om de planeet af te koelen? En wie mag beslissen voor welke technieken we kiezen? Wat hebben we aan een tech-fix als we de natuur niet eerst grootschalig herstellen?
Voor VPRO Tegenlicht gaat regisseur Stephane Kaas op verkenning, naar de Amerikaanse Westkust, naar de poolcirkel en de Noordzee. Welke technieken moeten we verbieden, welke onderzoeken en waarin zullen we investeren?
In de aflevering ontmoeten we Silicon Valley-ondernemers, klimaatcowboys die het heft in eigen hand nemen en wetenschappers die pleiten voor een moratorium. We vragen ons af wat de olie-industrie te zoeken heeft in de CO2-afvang, en spreken met het laatste inheemse volk in de EU, de Sami, wiens manier van leven nu al door klimaatverandering wordt bedreigd.
Hoog tijd voor een maatschappelijk debat.
Claudia Wieners
Claudia Wieners is universitair docent aan het Instituut voor Marien en Atmosferisch onderzoek van de Universiteit Utrecht. Ze onderzoekt of - en zo ja, hoe - solar radiation management kan helpen om de gevolgen van klimaatverandering te beperken. Ze is kritisch op 'cowboys' die zelf experimenteren met solar radiation management voordat de gevolgen van deze technieken duidelijk zijn.
Fonger Ypma
Fonger Ypma wil het zeeijs op de Noordpool in stand houden. Hij bedacht een techniek die de verwachte ijsvrije zomers misschien wel kunnen voorkomen. Met zijn bedrijf Arctic Reflections boort hij gaten in Noordpoolijs, om via het oppompen van zeewater de bestaande ijslaag te verdikken en uit te breiden.
Behnam Taebi
Behnam Taebi is professor in de energie- en klimaatethiek aan de TU Delft. Hij waarschuwt voor particuliere organisaties die op eigen houtje de atmosfeer proberen af te koelen, en hoopt dat er in de toekomst een gesprek kan worden aangeknoopt over welke methodes we willen inzetten en in welke mate.
Tom Green
Tom Green is een geo-engineering ondernemer die investeert in olivijn. Dit mineraal heeft, als het reageert met en oplost in zeewater, de potentie om CO2 uit de lucht op te nemen en in het zeewater op te slaan. Met zijn bedrijf Vesta is Green van plan olivijn op stranden over de hele wereld te strooien en zo CO2 uit de lucht te halen.
David Keith
David Keith is wetenschapper en oprichter van Carbon Engineering, een bedrijf in geo-engineering dat zich specialiseert in ‘direct air capture' van CO2. Hij verkocht zijn bedrijf aan een oliemaatschappij, en is ervan overtuigd dat dit voor het grotere doel van progressief klimaatbeleid juist een stap in de goede richting is.
Åsa Larsson Blind
Åsa Larsson Blind is vicepresident van de Samí-council, de organisatie die de belangen van de inheemse Samí bevolking behartigt in hun leefgebied in het noorden van Finland, Zweden, Noorwegen en Rusland. Toen geo-engineering wetenschappers wilden experimenteren met solar radiation management in Lapland, verzette de Samí-council zich daartegen. Åsa, en de Samí-council, hebben kritiek op het prioriteren van geo-engineering en roepen op tot uitstootvermindering als prioriteit.
Emilie Reuchlin en Thomas Rammelt
Emilie Reuchlin, marinebioloog en Thomas Rammelt, milieuadvocaat, richtten samen de Doggerland Foundation op. Met de stichting beschermen zij maritieme gebieden, en pleiten ze voor natuurherstel als een essentiële strategie voor het oplossen van het klimaatprobleem.
aan deze documentaire werkten mee
Stephane Kaas
Stephane Kaas (1984) maakt documentaires en films. Zijn eerste film, een kruising tussen documentaire, fictie en animatie, ‘Etgar Keret: Based on a True Story’ won onder meer een International Emmy Award en een Prix Italia. Voor VPRO Tegenlicht maakte hij eerder Stem van de natuur.
regie
Stephane Kaas
research
William de Bruijn
redactie
Tara Vierbergen
Daan Kuys
Ilija Bozovic
Mo Jouhri
Eva Idenburg
camera
Diderik Evers
Martijn van Beenen
geluid
Sam Huisman
Tony Leonardo
Janne Airaksinen
montage
Tim van der Maden
beeldredactie
Paula Witkamp
Pepijn van Oirschot
animaties
Fien Leeflang
stem
Katinka Baehr
producer
Koos van de Merbel
uitvoerend producent
Zoë de Wilde
eindredacteur
Julia Veldman
verhalen bij dit thema
met deze geo-engineering woordenlijst kom je beslagen ten ijs
Met de opmars van climate en geo-engineering worden ook de nodige termen geïntroduceerd. Hoe praat je op niveau over het weer? Met deze woordenlijst navigeren we je vast langs twintig termen.
‘Het wordt tijd dat we de Noordpool gaan herbevriezen’
De Noordpool warmt meer dan drie keer zo snel op als de rest van de wereld. Als we niet binnen dertig jaar onder water willen staan, zullen we volgens wetenschappers de Noordpool opnieuw moeten bevriezen.
Hoeveel rampen zijn er nodig voor een cultuuromslag?
Het klimaatgevaar neemt toe, maar nog steeds mist de mensheid de drang om écht anders te gaan leven. Wat is er voor nodig?
waarom een klimaatschadefonds geen klimaatrechtvaardigheid is - maar wat dan wel?
Klimaatrechtvaardigheid kun je eigenlijk het best uitleggen aan de hand van voorbeelden van klimaatonrechtvaardigheid. Dus, laten we eerst ’ns inzoomen op wat onrechtvaardigheden, en daarna proberen te schetsen hoe een klimaatrechtvaardige wereld er vervolgens uit zou kunnen zien.
Frans, Pieter en hun energieneutrale dorp
Als het aan Frans Pool en Pieter Kroon ligt, is hun Friese dorp Wijnjewoude in 2025 helemaal energieneutraal. Maar krijgen ze het hele dorp ook mee?
De toekomst in je inbox
Je bent er bijna...
Om de nieuwsbrief te ontvangen doe je het volgende:
- Open je e-mail en zoek naar een bericht van ons
- Bevestig je e-mailadres
- Je ontvangt nu regelmatig onze nieuwsbrief 🥳
in deze documentaire
Luke Iseman en Andrew Song
Luke en Andrew zijn pioniers op het gebied van ‘solar radiation management’ en de oprichters van Make Sunsets. Vanuit hun busje laten ze ballonnen op in de stratosfeer gevuld met zwaveldioxide. Het idee: als er genoeg zwaveldioxide aerosolen in de stratosfeer zijn losgelaten, weerkaatsen de deeltjes een deel van het zonlicht, waardoor de aarde minder snel opwarmt.
