Rebellen tegen reclame
Ook zo moe van de corona-inhakers van reclamemakers? Overal reclame: we zijn het doodnormaal gaan vinden. Een voorhoede van activisten, burgemeesters en juristen strijdt steeds zichtbaarder tegen alomtegenwoordige reclame. Kunnen we niet zonder?
In 2020 wordt wereldwijd bijna 600 miljard euro uitgegeven aan reclames. Stadsbewoners zien nu veel meer advertenties dan dertig jaar geleden. Maar in een ontwikkelde informatiesamenleving als de onze is iedereen toch zelf wel in staat om te bedenken wat men wil kopen? Hoe zou een toekomst zonder reclame eruit kunnen zien, en hoe zou die gefinancierd kunnen worden?
In bushokjes, in kranten en op onze schermen woedt nu een verwoestende concurrentiestrijd tussen adverteerders die ons gedrag willen beïnvloeden. Jurist Ramsi Woodcock, die we spraken, zegt daarover: 'Billboards zijn de schoorstenen van de geest. Het wordt tijd dat we afrekenen met die geestvervuilende infrastructuur.'
volgende aflevering
3 mei, The bigger picture
over de uitzending
We lijken machteloos tegen de invasie van reclameboodschappen, maar er is toenemend verzet. De eerste reclameloze steden komen op. In de Franse stad Grenoble is burgemeester Éric Piolle van de partij Europe Ecology verkozen met een bijzondere verkiezingsbelofte: hij wilde alle straatreclames verbannen uit de stad – al ging dat niet zonder slag of stoot.
'is reclame nog wel van deze tijd?' ▾
Hoe maak je een stad reclamevrij? En kan de stad deze inkomsten wel missen? Burgemeester Piolle: 'We zijn niet gedwongen om te leven in een omgeving met billboards. Reclame is zo alom aanwezig, dat we zijn gaan denken dat het normaal is. Voor onze burgers was het een totale verrassing dat de politiek de macht heeft om ‘nee' te zeggen. Je kunt de wereld veranderen; dat is een sterke boodschap.'
'we worden niet gedwongen om te leven in een omgeving met billboards'
In Lyon zijn de reclameborden nog altijd op iedere straathoek te vinden. Maar niet lang meer, als het ligt aan de activisten van het Collectif Plein la Vue en Antipub. Zij organiseren acties waarbij ze de lampen van lichtreclame stiekem uitzetten, omdat ze willen dat hun gemeente het voorbeeld van Grenoble volgt. Als statement beplakten ze het gemeentehuis met stukjes van reclameposters. De 25-jarige activist Alex Montvernay werd daarbij gearresteerd; hem hangt twee jaar gevangenisstraf boven het hoofd.
In Londen werkt stadsetnograaf en ex-reclameman Thomas Dekeyser. Ooit was hij strateeg voor het vermaarde Saatchi & Saatchi, één van de grootste reclamebureaus ter wereld. Maar toen hij overdag auto’s aan de man moest brengen terwijl hij zich in de avonduren druk maakte over het klimaat, knapte er iets. Dekeyser besloot te stoppen met reclame maken om zich als onderzoeker in de wereld van het anti-reclame-activisme te verdiepen.
De Londense activisten noemen zichzelf de Subvertisers. Zij halen posters uit billboards en bushokjes om ze te vervangen door werk van kunstenaars. Om anderen aan te moedigen om dat ook te doen in hun eigen stad, schreef anti-reclame-activist Vyvian Raoul een handleiding met de veelzeggende titel: Advertising Shits In Your Head. Raoul: 'Zodra mensen zien hoeveel schade reclame veroorzaakt aan individuen, aan de planeet en aan de maatschappij, zullen ze alle reclame willen afschaffen. Ik denk dat we over honderd jaar terugkijken en denken: wat bizar dat we dit toelieten in de publieke ruimte.'
Regie: Kees Brouwer
Research: William de Bruijn, Arnout Arens
Productie: Marie Schutgens
Eindredactie: Doke Romeijn en Bregtje van der Haak
over de sprekers
wie zijn deze juristen, politici en activisten? ▾
'billboards zijn de schoorstenen van de geest; tijd om af te rekenen met die geestvervuilende infrastructuur'
“Reclame heeft altijd twee functies gehad: de ene is informeren, de andere is manipuleren. In het internettijdperk is de informatiefunctie overbodig geworden, alleen de manipulatieve functie is overgebleven. Daarom moeten we reclame verbieden,” betoogt Woodcock in dit artikel dat hij in 2019 publiceerde.
'als we morgen wakker werden en alle advertenties waren zomaar verdwenen of vervangen door kunst – wie zou dan klagen, behalve de reclamebedrijven?'
leesvoer
13 argumenten tegen reclame
Nog steeds niet overtuigd dat we reclame – in z'n huidige staat – nu écht ontgroeid zijn? Lees hier dertien argumenten tegen reclame.
'wat bizar dat we dít toelieten in de publieke ruimte’
Gaat commercie te ver?
De crisis laat de falende macht van de markt zien. De consument wordt weer burger en ontwikkelt initiatieven waarbij persoonlijk contact, samenwerking en overzichtelijkheid voorop staan. Een nieuw Nederland daagt. Kijk nu: 'Gaten in de markt'.
Sigarettenpakjes op ooghoogte? Daar wordt voor betaald
Philip Morris International (PMI), British American Tobacco (BAT) en Japan Tobacco International (JTI) betalen supermarkten al jarenlang voor een goede positie in het schap. Dat ontdekten onderzoeksplatform Argos en The Investigative Desk. Lees snel meer over deze vernuftige marketing.
Jij bent het product
Harvard-hoogleraar Shoshana Zuboff luidt de noodklok: ze schreef een monumentaal boek over hoe de grootste techbedrijven met onze data omgaan, 'The Age of Surveillance Capitalism'. Hoe krijgen we de zeggenschap terug over onze data? Ze vertelt het in de uitzending 'De grote dataroof'.
bezoek de virtuele meetup
kijk terug
Pakhuis de Zwijger - 29 april 2020
In deze livecast bespreken we de aflevering. Hoe zou een wereld zonder billboards, banners, pop-ups en online commercials eruit zien?
Accepteer de 'social' cookies om deze 'youtube'-content te bekijken.
Klik hier om je cookie-instellingen aan te passen.Een moment geduld, de content wordt geladen.
meer over reclame
let jij op jouw digitale 'paper trail'?
Welke vernuftige slimmigheden en andere digitale wetmatigheden maken dat wij onze digitale winkelwagen zo vol mogelijk gooien?