Samen voor hun eigen
In Spaans Baskenland is arbeiderszelfbestuur de gewoonste zaak van de wereld. Zou het elders ook werken?
Wie zich verantwoordelijk voelt voor zijn werk, en mag meebeslissen over het bedrijfsbeleid, zal de kantjes er niet snel vanaf lopen en waarschijnlijk beter presteren. En als ook nog eens in de winst kan worden gedeeld, omdat je samen met al je collega’s eigenaar bent van de toko, dan is een stapje extra zetten een moeite van niets. Je eigen bedrijf, dat voelt toch stukken beter dan wanneer alle winst naar grootaandeelhouders gaat. De Baskische multinational Mondragón werd in 1956 door een priester gesticht, heeft de structuur van een coöperatie en behoort tot de tien grootste Spaanse industriële bedrijven. Het heeft meer dan tachtigduizend werknemers en de omzet bedroeg in 2010 bijna vijftien miljard euro. Solidariteit is er belangrijker dan winst. Mondragón is actief op tal van terreinen, van banken en verzekeringen tot supermarkten en huishoudelijke apparaten en is de grootste coöperatie ter wereld.
Het wonder van Baskenland
bekijk de aflevering bij deze bijlage
Echt bijzonder is dat de crisis haast geen vat lijkt te krijgen op het bedrijf waar arbeiderszelf- bestuur dagelijkse praktijk is. Terwijl grote delen van de Europese economie, en zeker de Spaanse, in een recessie verkeren, lopen de duizenden aandeelhouders van Mondragón fluitend door de kantoren en fabriekshallen. Hier zijn de belangen van de aandeelhouders die van de werknemers. Moet er bezuinigd worden, dan vallen er geen ontslagen, maar levert iedereen een even groot deel van zijn salaris in. Kom daar nog maar eens om. Hun succesvolle manier van bedrijfsvoeren heeft inmiddels wereldwijd de aandacht weten te trekken en de ene na de andere delegatie komt langs om het kunstje af te kijken. Zelfs het Amerikaanse General Motors toonde belangstelling.
Tegenlicht stuurde programmamaker Kees Brouwer langs, en hij legde deze Baskische wijze van werken en leven vast in ‘Het wonder van Baskenland’. Brouwer: ‘Alles voelde er anders. Werken is vooral samenwerken; dat gezamenlijke ligt heel erg besloten in de Baskische cultuur. Iedereen, van hoog tot laag, doet daaraan mee. Ook op sportief en culinair gebied is men gewend aan collectieven. Als ik vroeg wat dit nu zo bijzonder maakt, bleven ze het antwoord schuldig. Voor hen is het de gewoonste zaak van de wereld.’
Uit: VPRO Gids #9, 2012
Jose María Arizmendiarrieta
Priester; geestesvader van de Mondragon-coöperatie
General Motors en Mondragon: van kapitalistisch vlaggeschip naar coöperatie?
Voormalig uithangbord van het Amerikaanse kapitalisme, autofabrikant General Motors is na de val in 2009 overgenomen door de staat. Nu het bedrijf weer op wieltjes is gezet, met dank aan Uncle Sam, wordt er nagedacht over alternatieven voor de toekomst. De grootste industriële vakbond van de Verenigde Staten en tevens aandeelhouder van General Motors, schakelt de hulp van Mondragon in.
Een nieuwe koers voor het kapitalisme?
In (hopelijk) de nadagen van de kredietcrisis en de landencrisis leeft het debat over de toekomstige koers van het kapitalisme. Voor de lente van 2013 kondigt Collins publishers 'The Tiger and the Snake' aan, het nieuwe boek van Noreena Hertz. Haar boodschap: 'status' is uit; 'samen' raakt in.
De Rabobank als coöperatie: Louter succes of lachen als een boer met kiespijn?
De Rabobank Groep pronkt op de VN-website als eerste donor voor ‘het Internationale Jaar van de Coöperatieven’. De bank behoort tot een van ’s werelds 30 grootste financiële instituties en staat als een van de meest bekende coöperaties bekend. Maar wat maakt de Rabobank coöperatief? We vroegen het aan Dirk Duijzer, directeur Coöperatie, Bestuur en Duurzaamheid bij de Rabobank.