Waarom COP26 ons niet gaat redden

1. Greenwash & lobby door mensen met macht

‘A global greenwash festival,’ zo noemde Greta Thunberg de klimaatconferentie in haar speech tijdens het protest in Glasgow. Overheden en bedrijven beweren het milieu te beschermen, terwijl ze het blijven beschadigen. Ze maken lege beloftes verpakt in politieke slagzinnen zoals ‘act now!’ of ‘the climate has no borders’. Of ze daadwerkelijk handelen, blijft in het midden. Alles om zo groen mogelijk te ogen, zonder al te groen te hoeven zijn.

Neem bijvoorbeeld de Braziliaanse minister van milieu, Joaquim Alvaro Pereira Leite. Tijdens een speech bij de conferentie noemt hij Brazilië  ‘koploper van de klimaatagenda en marktleider van de voedsellandbouw.’ Het land belooft om in 2030 gestopt te zijn met ontbossen. Maar onder President Bolsonaro is de ontbossing de afgelopen jaren juist toegenomen tot de grootste proporties sinds 2008. Global Forest Watch, een open-source website waar bossen wereldwijd worden bijgehouden, laat zien dat Brazilië sinds 2002 zo’n 26 miljoen hectare regenwoud is verloren door ontbossing. Gaat het land hiermee door tot 2030?

'Overheden en bedrijven beweren het milieu te beschermen, terwijl ze het blijven beschadigen.'

Naast greenwashen speelt ook lobbyen een grote rol bij COP26. BBC News bracht naar buiten hoe landen proberen om een wetenschappelijk rapport over de aanpak van klimaatverandering te veranderen. Saoedi-Arabië, Japan en Australië dringen namelijk bij de Verenigde Naties aan op het afzwakken van de noodzaak om snel af te stappen van fossiele brandstoffen. 

Volgens CNN hebben meer dan honderd bedrijven uit de fossiele industrie bij elkaar meer dan vijfhonderd lobbyisten naar Glasgow gestuurd. Dat zijn meer lobbyisten uit de fossiele industrie, dan uit welk land dan ook. 

'De gezamenlijke nationale doelen kunnen slechts leiden tot 17% uitstootvermindering'

3. Doelen gebaseerd op onjuiste data

Het beeld wordt er niet rooskleuriger op. De te lage doelen - die überhaupt niet gehaald worden - zijn ook nog eens gebaseerd op onjuiste data. Dat zit zo:

Uit onderzoek van The Washington Post naar 196 landenrapporten, blijkt dat landen over de hele wereld minder uitstoot rapporteren aan de Verenigde Naties dan dat ze daadwerkelijk uitstoten. Het is een gigantische kloof: van 8,5 miljard tot 13,3 miljard ton aan niet gerapporteerde uitstoot per jaar. 

In 2016 stootte Maleisië bijvoorbeeld 422 miljoen ton aan broeikasgassen uit, waardoor het land bij de top 25 van grootste uitstoters belandde. Het rapport van Maleisië aan de VN? 81 miljoen ton. Het land claimt namelijk dat hun bomen vier keer meer CO2 opnemen dan andere bomen. Onmogelijk, volgens The Washington Post.

Alle doorberekeningen, doelen en plannen zijn gebaseerd op zulke onjuiste, veel te lage cijfers. We staan dus met klimaatverandering voor een veel grotere opgave dan we al dachten.

4. Belangrijke focus: de tipping points

‘We staan op het punt om tipping points te passeren. Grenzen die, eenmaal gepasseerd, onomkeerbare en zichzelf versterkende veranderingen teweeg zullen brengen,’ zegt Sir David Attenborough tijdens de klimaatconferentie. ‘Dan zal alle innovatie, rijkdom en politieke wil in de wereld niet genoeg zijn om onze beschavingen te redden.’

Tipping points zijn momenten waarop veranderingen op sommige plekken in de wereld niet meer te stoppen zijn. Een soort point of no return. Van smeltend ijs, waardoor de zeespiegel dertien meter zou kunnen stijgen, tot aan het afsterven van het regenwoud in de Amazone, waardoor het van CO2-opslag verandert in een CO2-uitstoter. Wat de belangrijkste tipping points zijn, lees je in dit artikel.

'Wanneer we deze omslagpunten bereiken, zetten veranderingen door buiten onze macht.'

Wanneer we deze omslagpunten bereiken, zetten veranderingen door buiten onze macht. Opwarming van de aarde is dan ook geen lineair proces dat sowieso stopt wanneer we in 2050 geen broeikasgassen meer uitstoten. Volgens Attenborough en talloze wetenschappers is het alleen mogelijk om de tipping points niet te bereiken als onze opwarming onder de 1,5℃ blijft.

Hoewel Sir David Attenborough de tipping points benadrukt, staan ze niet centraal in de doelen van COP26. Landen ‘hopen’ het doel van 1,5℃ te halen, maar The Guardian laat zien dat het best mogelijke scenario nu een opwarming van 1,8℃ is, die we alleen behalen als alle maatregelen per direct geïmplementeerd worden. 0,3℃ lijkt een klein verschil. Maar als je de tipping points meerekent, is het verschil gigantisch.

Wat we kunnen leren van COP26

Na lang vergaderen werden de tweehonderd landen in Glasgow het eens en ondertekenden The Glasgow Climate Pact. Sharma, de voorzitter van COP26, noemde het akkoord  "imperfect", maar een stap in de goede richting. Eurocommissaris Frans Timmermans noemde het resultaat zelfs "historisch".

Actiegroepen en activisten zijn minder lovend. ‘Zelfs als alle landen hun gestelde doelen halen, is de aarde in 2100 zeker 2,4 graden verhit,’ schrijft Extinction Rebellion. ‘Daar komt bij dat 2,4 graden verhitting nog een optimistische prognose is, het lijkt eerder minimaal 2,7 graden te worden.’ De actiegroep is duidelijk: ‘kom dus bij ons niet aan met ‘elke stap is er een’ of ‘je moet klein beginnen.’ 

Extinction Rebellion roept op tot collectieve actie, eist van overheden dat ze nu doen wat er nodig is en dat ze niet wachten tot 2030. Stoppen met het gebruik van fossiele brandstoffen, de uitstoot van broeikasgassen terugbrengen naar netto nul en eerlijk zijn tegen burgers over de nodige maatregelen. 

Daarbij hoort dat we massaal blijven mobiliseren en protesteren. Want dat demonstraties effect hebben,  werd duidelijk toen Nederland na aanhoudende protesten tóch stopte met het investeren in fossiele brandstoffen.