Deze arts vecht tegen de Brusselse vaccinblokkade

Daan Kuys

26 juli 2021

Al een jaar zoekt de wereld naar de snelste manier uit de covidcrisis. De meest simpele oplossing wordt eigenlijk nauwelijks benoemd: socialiseer de vaccins.

Deze arts vecht tegen de Brusselse vaccinblokkade

De Europese Commissie blokkeert een plan om de productiecapaciteit voor vaccins te kunnen verhogen. De Vlaamse arts Anne Delespaul wil via een burgerinitiatief die blokkade omverwerpen.

Daan Kuys - 23 juli 2021 (leestijd: 4 minuten)

Het vaccin tegen corona zal ‘ons universele publieke goed worden,’ aldus Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, in april 2020. Niets bleek minder waar.

Verschillende producenten in ontwikkelingslanden staan klaar om zelf coronavaccins te produceren, maar westerse vaccinproducenten houden kennis en technologie tot dusver liever voor zichzelf, en worden daarbij gesteund door de Europese Commissie. Een voorstel van Zuid-Afrika en India om het intellectueel eigendomsrecht vanwege de pandemie op te schorten stuitte op veel weerstand uit Brussel.

Wat te doen? De Vlaamse arts Anne Delespaul startte een Europees burgerinitiatief, met als doel om de vaccins beschikbaar te maken voor producenten over de hele wereld. Ze bracht meer dan driehonderd organisaties en campagnevoerders uit verschillende Europese landen bij elkaar, en verzamelde zo al meer dan 200 duizend (!) handtekeningen. Bij één miljoen handtekeningen moet de Commissie het voorstel verplicht in overweging nemen.

Waarom blokkeert de Europese Commissie het voorstel van Zuid-Afrika en India om het eigendomsrecht op te schorten? We zitten toch in een mondiale crisissituatie?

‘De macht en invloed die de farma-industrie heeft op ons politieke bestel is gigantisch. Ik heb zelf wel eens bij een overleg gezeten met politici en afgevaardigden van de industrie. Dan wordt er gechanteerd: wij gaan geen onderzoek meer doen, of wij halen de banen hier weg. De farmaceutische industrie heeft veel vestigingen in Europa en zorgt voor veel werkgelegenheid. Soms lopen politici direct over naar big farma.’

Westerse farmaceuten zeggen dat het veel te lang zou duren om andere producenten de vaccins te laten produceren. En dat zij de productie voor ontwikkelingslanden beter zelf kunnen regelen via een liefdadigheidsprogramma als Covax.

‘Er is onderzoek gedaan naar hoe snel en hoeveel er geproduceerd zou kunnen worden. In de meeste studies gaat men er vanuit dat we op ongeveer de helft van de mogelijke productiecapaciteit zitten. Nieuwe producenten zouden binnen drie tot zes maanden kunnen beginnen met de productie, zo wordt geschat.

Pfizer en Moderna zeggen nota bene zelf tegen hun aandeelhouders (niet tegen de buitenwereld) dat de mRNA-techniek redelijk snel en makkelijk reproduceerbaar is voor nieuwe corona-varianten. Pfizer en Moderna zijn bovendien zelf eigenlijk geen vaccinproducenten. Noch in het onderzoek, noch in de productie ervan. Dat hebben ze het voorbije jaar pas uitgebouwd.

Je ziet dat er naar uitvluchten wordt gezocht. ‘We exporteren al zoveel. We zorgen al dat er zoveel mogelijk vaccins beschikbaar zijn.’ Zolang er maar niet getornd wordt aan de essentie van de farmaceutische industrie. En dat is winst maken.’

Aflevering

kijk 'Peperdure pillen'

Waarom is medicatie zo duur?

Maar deze Brusselse blokkade is ook schadelijk voor onze eigen gezondheid.

'Dat klopt. Op deze manier geven we het virus de kans om nog slimmer te worden. Snelheid van mondiale vaccinatie is ook voor Europeanen belangrijk. Iedereen heeft recht op bescherming tegen corona. En we hebben de bescherming van iedereen nodig om iedereen te kunnen beschermen. Anders zitten we over een half jaar weer in dezelfde shit.

Het belang is overigens groter dan alleen gezondheid. Het gaat ook over vertrouwen. Dat blijft vaak onderbelicht. Ik zie in mijn praktijk heel veel mensen die twijfelen of ze het vaccin moeten laten zetten of niet. Ze zeggen: “maar dokter, met die vaccins wordt zoveel geld verdiend door de farma-industrie, daar moet toch iets mis mee zijn?” Dat begrijp ik, dat je er op die manier over denkt.

Daarom is het belangrijk dat de huidige kennis en technologie wordt gedeeld, zodat ze ook publiek gecontroleerd kan worden. Ik ben ervan overtuigd dat dat helpt om het vertrouwen in de wetenschap en de vaccinatiebereidheid te vergroten.’

Je hebt nog tot augustus 2022 om nog 800 duizend handtekeningen binnen te halen. Gaat het lukken?

Als de 200 duizend mensen die getekend hebben allemaal vier mensen overtuigen, dan kunnen we er snel geraken. De farma-industrie mag dan wel rijk en invloedrijk zijn, maar wij zijn met veel meer. Het is bovendien al eerder gedaan met hiv-medicatie. Die kon veel goedkoper worden geproduceerd in Zuid-Afrika en dat is toen gelukt. Dus nu kan het zeker weer. Ik heb vertrouwen in de solidariteit van mensen. Als er iets is dat deze corona-crisis ons leert, is dat mensen voor elkaar willen zorgen.’

Artikel

'Eerlijke verdeling van vaccins kan twee keer zoveel levens redden'

We hadden veel meer levens kunnen redden als we de vaccins eerlijk hadden verdeeld, zegt gezondheidsjurist Priti Krishtel. Maar de EU en de grote farmaceuten willen er niet aan.

Deze arts vecht tegen de Brusselse vaccinblokkade

Deze arts vecht tegen de Brusselse vaccinblokkade

De Europese Commissie blokkeert een plan om de productiecapaciteit voor vaccins te kunnen verhogen. De Vlaamse arts Anne Delespaul wil via een burgerinitiatief die blokkade omverwerpen.

kijk 'Peperdure pillen'

'Eerlijke verdeling van vaccins kan twee keer zoveel levens redden'

Teken hier het Europese burgerinitiatief

Teken de petitie

industriepolitiek: maar hoe dan?

Slimme huizen

Eindelijk in de maak: een vaccin voor iedereen