'Eerlijke verdeling van vaccins kan twee keer zoveel levens redden'

De huidige distributie van vaccins

De minachting en het rookgordijn

Kenmerkend voor het debat rondom de vaccins zijn een aantal steeds terugkerende argumenten van de grote farmaceuten. 

Zo zouden grote winsten nodig zijn om innovatie te stimuleren. ‘Maar er is steeds meer onderzoek waaruit blijkt dat bijna iedere medische grote doorbraak voor een zeer groot deel tot stand is gekomen met publieke financiering,’ zegt Krishtel. ‘Dus in essentie betalen we twee keer. Met belastinggeld betalen we voor het onderzoek naar vaccins. En dan betalen we opnieuw om het product te kopen dat uit dat onderzoek is voortgekomen. We hebben de risico’s gesocialiseerd en de winst geprivatiseerd.’ 

Stephane Bancel, de CEO van Moderna, verdiende dit jaar al vier miljard dollar. Wall Street-analisten voorspellen dat Moderna in de komende jaren honderd miljard dollar gaat verdienen.

Een ander argument is het zogenaamde veiligheidsargument. Krishtel: ‘De farmaceutische industrie gebruikt dat argument al sinds de jaren negentig. Toen zeiden ze dat het niet mogelijk was om HIV-medicijnen goedkoper te produceren. En dat niemand anders het mag doen. Er zouden veiligheidskwesties zijn en de medicijnen waren heel ingewikkeld om te maken. Andere landen zouden de capaciteit niet hebben om het te produceren.’

‘Maar we zagen wat er gebeurde toen producenten over de hele wereld het lukte om de medicijnen te maken voor een tiende van de kosten. Miljoenen mensen konden toen behandeld worden. Miljoenen levens werden gered. Keer op keer blijken deze argumenten over veiligheid en capaciteit simpelweg onjuist. Het is een afleidingstactiek.’

Stephane Bancel, de CEO van Moderna, verdiende dit jaar al vier miljard dollar

Geen wereldwijde samenwerking

Verschillende producenten, zoals in Bangladesh, Canada, Pakistan, India, Egypte, Indonesië, Zuid-Afrika en Senegal willen graag helpen met de vaccinproductie. Abdul Muktadir bijvoorbeeld, bestuurder van farmabedrijf Incepta in Bangladesh, zocht contact met grote de farmaceuten Moderna en Johnson & Johnson, maar kreeg geen antwoord. 

Eerder verbaasde Ellen ‘t Hoen, medisch jurist en expert op het gebied van eigendomsrecht, zich in een gesprek met VPRO Tegenlicht ook al over hoe midden in een enorme crisis de macht van grote farmaceuten overeind bleef. 

‘In het begin van de pandemie was er een enorme sfeer van wereldwijde samenwerking. Vaccinbezit moest een “global good” worden, zo riepen politici. Wetenschappers kwamen bij elkaar om kennis te delen. Overheidsgeld was er genoeg. Ik dacht echt: dit gaat de goede kant op. Toen waren daar ineens de financieringsafspraken tussen overheden en vaccinproducenten. Er was niets opgenomen over het delen van patenten en technologie.’