Waar een wil is, is geen weg: wie wint de strijd om Amelisweerd?

Lotte Schuengel

23 maart 2021

De demonstranten die afgelopen zaterdag bijeen kwamen tegen de verbreding van de A27, hebben een simpele eis: laat de bomen staan. Kan hun protest het bos redden?

Op de eerste dag van de lente organiseerde de actiegroep Amelisweerd niet Geasfalteerd opnieuw een protest tegen het kappen van 800 bomen voor de verbreding van de A27. Cora van Nieuwenhuizen (VVD) nam vorig jaar dit besluit. De uitvoering moet beginnen per 2022.

Maar veel Utrechters zien daar geen heil in. 100.000 mensen tekenden de petitie om het plan te stoppen. Amelisweerd is namelijk een landgoed waar oude bomen staan, veel dieren leven, en waar mensen uit Utrecht en de omgeving (Bunnik, Houten, Nieuwegein, onder andere) graag naartoe fietsen om te ontsnappen aan het tumult van de stad.

Aflevering

Hoe protesteer je nog effectief vandaag de dag?

bekijk: 'De toekomst van protest'

Aflevering

Hoe bepaal je de prijs van ‘natuurlijk kapitaal’?

bekijk: 'Hoe duur is natuur?'

Twee demonstranten leggen de laatste hand aan hun spandoek.

Reigers, dassen en otters

Op deze zonnige zaterdag in maart stroomt Amelisweerd vol met recreanten. Al gauw is niet langer duidelijk wie er een toevallige voorbijganger is, en wie er actie voert. In hun waardering van het bos overlappen deze groepen bijna vanzelfsprekend.

Een slome reiger vliegt over, een tak bungelt in zijn bek. Een wat oudere dame wijst naar de boomtop waar het dier neerstrijkt. ‘Kijk, het zit vol met reigernesten. Vroeger zaten ze overal in de omgeving. Alle bomen zaten vol.’ En inderdaad, wie omhoog kijkt ziet een reiger-nederzetting van zeven of acht nesten in dezelfde kruin. Zo vroeg in de lente hebben de bomen nog geen bladeren, en de vogels nog geen privacy.

Sommige eiken op landgoed Amelisweerd zijn al meer dan 150 jaar oud. Bomen van die leeftijd komen in Nederland nog weinig voor. Een gemiddelde eik kan tot 800 diersoorten huisvesten. Van microscopische schimmels, mossen, en insecten, tot roofvogels en knaagdieren. Onlangs zijn er op het landgoed dassen gespot. Ook heeft de otter er recentelijk zijn terugkeer gemaakt.

Red Rebels bij de snelweg — De Red Rebel Brigade bij de snelweg.

Ik ga de boom in

De Brigade zet voorts naar Landhuis Nieuw Amelisweerd, waar de demonstratie plaatsvindt met podium, toespraken en muziek. Op het veld staan iets meer dan 200 mensen, het toegestane maximum. Een vrijwilliger, Doenja, deelt mondmaskers en stickers uit. Op de stickers staat een webadres: ikgadeboomin.org. Hier kunnen vrijwilligers zich aanmelden als reservist, om de bomen te bezetten op het moment dat ze met de zaag komen.

Of Doenja zelf ook de boom in gaat? ‘Ik weet niet of ik überhaupt in staat ben om in een boom te klimmen. Maar ik heb me wel opgegeven.’ Een andere vrijwilliger weet het ook. ‘Ik ga het doen.’ Hij heeft het nog nooit eerder gedaan, een boom bezet houden. Zou hij snel naar beneden komen als hem dat werd gevraagd? ‘Niet bij de eerste vraag al. Ik weet het niet. Ik hoop dat het niet zal hoeven.’

Geen generatiestrijd

Lola, een 17-jarig lid van de Jonge Klimaatbeweging, spreekt de menigte toe. Ze vertelt hoe ze vlakbij Amelisweerd is opgegroeid, hoe ze hier elk jaar de lente zag beginnen, hoe ze hier op haar eerste date ging. ‘Als ik de hoop verlies fiets ik naar dit bos. Voor Utrechtenaren is het een plek van pauze, rust. Utrecht wil geen verbreding, die bomen zijn van ons!’

De klimaatstrijd wordt regelmatig afgetekend als een generatieconflict. Maar wie rondkijkt naar de mensen, moet concluderen dat minstens de helft van de bezoekers ten minste boven de 40, al dan niet 50 jaar oud is. Immers zijn het de ouderen die vooral gebruikmaken van het landgoed, met zijn wandelpaadjes, fietspaadjes, boerderijtjes en cultureel erfgoed. Waar je makkelijk kunt parkeren, en in betere tijden een kopje koffie kunt drinken bij de Veldkeuken.

Bovendien zijn het de ouderen die in een levensspanne het groene landschap hebben zien verkleuren tot grijs asfalt. In 1982 waren er ook al protesten waren tegen de aanleg van de A27 dwars door het toen nog dichtgegroeide natuurgebied. Tegenstanders bouwden toen hutten in de bomen, maar tevergeefs. Wie de strijd destijds verloor, heeft nu een tweede kans.

'Wie in 1982 het gevecht verloor, heeft nu een tweede kans'

Een demonstrant draagt een t-shirt met daarop 'Amelisweerd niet geasfalteerd'

'Echte verandering ontstaat wanneer mensen de straat op gaan, en niet bang zijn de strijd aan te gaan met de gevestigde orde’

Een simpele eis

Een gezant namens de Internationale Socialisten spreekt de menigte toe: ‘Als ik zeg klimaatverandering, zeggen jullie: systeemverandering!’ De instructies zijn duidelijk, toch vindt hij weinig wederhoor. Dat de beweging tegen de snelwegverbreding onderdeel is van een grotere strijd tegen het kapitalisme, is voor velen niet aan de orde. Bovendien zit de teloorgang van de linkse partijen nog vers in het geheugen. Maar voor het slotwoord lopen de aanwezigen iets warmer: ‘echte verandering komt omdat mensen de straat op gaan, en niet bang zijn de strijd aan te gaan met de gevestigde orde.’

Maar wat voor politiek-economische lagen er ook om de verbreding van de A27 heen zitten, in welke kluwe van vergunningen, begrotingen, uitbreidingsplannen het ook zit gewikkeld, het maakt de demonstranten niet uit. Neem al die ruis weg, en wat overblijft is een verzoek dat zo eenvoudig is, dat het moeilijker is om hem niet in te willigen: laat alles hier zoals het is.

Waar een wil is, is geen weg: wie wint de strijd om Amelisweerd?

Hoe protesteer je nog effectief vandaag de dag?

Hoe bepaal je de prijs van ‘natuurlijk kapitaal’?

'Wie in 1982 het gevecht verloor, heeft nu een tweede kans'

'Echte verandering ontstaat wanneer mensen de straat op gaan, en niet bang zijn de strijd aan te gaan met de gevestigde orde’

Waarom vogels belangrijker zijn dan geld

De toekomst van Nederland ligt in het veen

Kunstroof is makkelijker dan ooit dankzij NFT's