De ideale Unie volgens Mathieu Segers
vanaf zaterdag 21 mei online te zien, maandag 23 mei 22.15 uur op NPO 2
Kunnen wij ons als West-Europa, na dertig jaar loze beloftes, werkelijk verenigen met het eigen Oosten? VPRO Tegenlicht verkent de nabije toekomst met hoogleraar eigentijdse Europese geschiedenis Mathieu Segers.
Nu de ‘geopolitieke vakantie’ van Europa definitief voorbij is, vraagt Mathieu Segers zich af of het niet de hoogste tijd wordt voor versnelde toetreding tot de Europese Unie, betere arbeidsomstandigheden voor Oost-Europese werknemers en militaire versterking van Oost-Europa. Waarom voert West-Europa (en niet in de laatste plaats Nederland) nog zo’n ‘politiek van gisteren’?
De Europese Unie is volgens sommigen een moloch, een gedrocht met 27 ledematen. Maar in wezen is de EU permanent in ontwikkeling; het is een samenwerking ‘in wording’. Poetins brute overmeestering van de Oekraïne leidde in eerste instantie tot snelle eensgezindheid onder de landen die momenteel de Europese Unie vormen. Sancties tegen Rusland volgden direct. Maar eensgezindheid is nog geen integratie. Nu de oorlog aan onze Europese Oostgrens langer duurt rijst de vraag: hoe zal de Unie van morgen eruitzien?
Kom naar de Meet Up in Pakhuis de Zwijger
bezoek de site voor meer informatie
Dit seizoen bij Tegenlicht
Dit najaar gaat Tegenlicht verder met de zoektocht naar ontwikkelingen die de toekomst zullen bepalen. Tegenlicht is tweewekelijks op maandagavond te zien op NPO 2, afwisselend om 22.15 uur en 20.20 uur. Deze onderwerpen staan dit seizoen op de planning.
test je EU-kennis
In 'De ideale Unie volgens Mathieu Segers' reflecteert Mathieu Segers, hoogleraar eigentijdse Europese geschiedenis, op de staat en de toekomst van de EU.
Maar wat is de EU eigenlijk? Wat doet het? En welke landen zijn lid van de EU? Doe de grote EU-quiz van VPRO Tegenlicht om je kennis een opfrisser te geven.
Mathieu Segers zegt daarover: ‘in feite is de Europese Unie sinds 1992 (Het Verdrag van Maastricht) steeds “Oost-Europeser” geworden, maar wij als West-Europeanen hebben dat eigenlijk nooit verinnerlijkt’. In feite is West-Europa nooit gaan handelen naar wat het integratieproject van ons vraagt. Het Oosten was ver weg, zowel in afstand als mentaliteit. De vrije markt en het vrij verkeer van kapitaal leverden óns meer voordeel dan de Oost-Europeanen. Die mochten hier wél lange werkdagen ongezonde arbeid komen verrichten met slechte huisvesting en slechte arbeidsvoorwaarden. Toetreding tot de Unie verloopt via langdurige ‘associatie’. En het opvangen van de Oekraïense vluchtelingen is ook weer grotendeels voor hun eigen rekening.
Waar zijn op die momenten de waarden waar wij in het ‘vrije Westen’ zo prat op gaan? Het standpunt van Mathieu Segers is helder: ‘De Unie hoort zowel West- als ook Oost-Europeanen externe én individuele veiligheid te bieden’. Vanuit zijn woning en vanuit het Limburgs ‘Gouvernement’ (de geboorteplaats van het Verdrag van Maastricht in 1992) schetst hij ‘de ideale Unie’ en de bijbehorende politiek van morgen.
Regie: Alexander Oey
Research en interviews: William de Bruijn en Sophie Derkzen
Montage: Chris van Oers
Productie: Koos van de Merbel en Jort Siemes
Camera: Pierre Rezus
Geluid: Pepijn Aben
Eindredactie: Doke Romeijn & Geert Rozinga
Wat exporteert Europa?
Door de oorlog in Oekraïne staat de vanzelfsprekende aanwezigheid van producten als brood, olie en gas op scherp. Wat exporteren andere Europese landen eigenlijk?
meer zoals 'De ideale Unie volgens Mathieu Segers'
De weerbare democratie
De polarisatie in Europa groeit, de electorale steun voor populisten is erg groot. Overal zijn grote groepen ‘ontevredenen’ te vinden. Waar komt die onvrede vandaan en waarom lijkt de gangbare politiek nergens in staat daarop een goed antwoord te formuleren? Is onze democratie sterk genoeg om met deze tegenstellingen om te gaan? VPRO Tegenlicht onderzoekt de beste ideeën om onze democratie weerbaarder te maken tegen de autoritaire verleiding.
Next generation democratie
2019 wordt het jaar van de waarheid voor de Europese democratie. In heel Europa wint het populisme aan kracht. Sterke leiders spelen in op onderbuikgevoelens en profiteren van de groeiende polarisatie. Er worden voorstellen gedaan voor migratiequota en internationale mensenrechten worden aangepast. De nationale staat en de nationale cultuur moeten weer dominant worden. Journalist en schrijver Casper Thomas vraagt zich af hoe millennials het belang van de democratie weer kunnen inzien en deze mogelijk zelfs afdwingen.
Wat vinden Russen eigenlijk van de oorlog?
Het mediaverkeer tussen Rusland en de rest van de wereld is miniem. Het Russische YouTubekanaal 1420 biedt een zeldzaam kijkje in wat de Russen van de huidige situatie vinden.
Hoe populisten en fascisten de democratie afbreken
Journalist Ece Temelkuran ontvluchtte Turkije nadat collega's van haar werden vervolgd. Als geen ander weet ze hoe populisten en fascisten een democratie afbreken.
De waarheid als wapen
Hoe vecht je succesvol tegen desinformatie en leugens? Twee jaar geleden filmde Tegenlicht in Litouwen hoe zogenaamde 'Elfen' vechten tegen Russische trollen. Met de Russische opmars in Oekraïne wordt de strijd tegen deze desinformatie nog heviger uitgevochten.
De toekomst van protest
Wat is de toekomst van protest nu we niet alleen gedwongen worden afstand te houden, maar ook online aan steeds indringendere en verfijndere surveillance systemen worden onderworpen? Tegenlicht onderzoekt de toekomst van protest.
De Man door Europa
Vlaams theatermaker Lucas De Man gaat langs zeventien Europese steden op onderzoek om het veranderende Europa van onderaf vorm te geven.