'Er heerst schaamte rond geestelijke gezondheid'

deel II: De wachtlijsters

25 februari 2020

In Nederland wachten 90.000 mensen op psychische zorg. Vier van deze zogenaamde 'wachtlijsters' schreven voor VPRO Tegenlicht een brief aan een naaste. Wat doet het ellenlange wachten, met hen? Deel II: Raki.

Raki staat momenteel zes maanden op de wachtlijst voor de GGZ. Hij schreef een brief aan zijn overleden vader.

Beste papa,

Wat als het Indonesisch leger u niet had vermoord in 1984, zo’n vier maanden voor mijn geboorte? Was u dan nog steeds werkzaam geweest als antropoloog, of had u meer liederen geschreven die de vele Papoea’s inspireerden?

Eén ding is zeker: we missen u ontzettend, en de politieke moord op uw leven heeft het leven van al uw zoons beïnvloed.

Zo vraag ik mij af of de schizofrenie bij mijn oudere broer – uw tweede zoon – voorkomen had kunnen worden. Werd de vlucht uit een oorlogsgebied hem te veel? Hadden we eerder hulp of begeleiding moeten krijgen als politieke vluchtelingen met een heftig verleden, die in Nederland aankomen en een nieuw bestaan proberen op te bouwen?

Onze zieke broer is sinds zijn achttiende in behandeling bij de GGZ. Inmiddels is hij 43 jaar. Als familie hebben we altijd voor hem klaargestaan en dat doen we nog steeds. De ervaring heeft ons geleerd dat de samenleving en de geestelijke gezondheidszorg meer tot elkaar moeten komen.

Er heerst schaamte en onwetendheid rondom geestelijke gezondheid, die een drempel vormt voor een open discussie. En dat terwijl mentale zieken in elke samenleving voorkomen en ze in onze ervaring door acceptatie en praten juist sneller verholpen kunnen worden.

Papa, ook mijn leven kent pieken en dalen, maar ik blijf altijd optimistisch. Want uw visie en missie – het strijden voor de rechten en de identiteit van de Papoea’s in voormalig Nederlands Nieuw Guinea – blijven mij elke dag nog inspireren.

Artikel

ga naar deel III

deze wachtlijster schreef een brief aan een oud-leerling

'ik wil het taboe in de samenleving doorbreken'

Op eenentwintigjarige leeftijd ging ik het leger in, omdat ik wilde bijdragen aan een betere en meer eerlijke wereld. Het was een zeer leerzame tijd waar ik van genoot en die me stabiliteit gaf in een turbulente fase in mijn leven. Maar uw dood bleef mij en uw andere zoons altijd bezighouden.

Ik ging van mijn baan als militair naar de landelijke bijzondere bijstandseenheid, vallend onder het Ministerie van Justitie.

Het was niet Nederlands zwaarste crimineel die indruk op mij maakte, maar de confrontatie met een directe uithuisplaatsing van een moeder en driejarige dochter – net zo oud als mijn dochter destijds was. Het voorval raakte mij intens en ik kon het dan ook niet meer uit mijn gedachten krijgen.

Ik beleefde het als een onrechtmatige daad.

Wie was ik, om die moeder en dat meisje hun vrijheid te ontnemen? Was ik niet net zo slecht als de militairen die mijn vaders leven ontnamen?

Ik raakte in een depressie en had passende hulp nodig. Door te praten en inzicht te krijgen in de psychologie van de mens, kwam ik er sterker uit. Ik raad het iedereen aan.

Inmiddels werk ik als planner in dienst van het Ministerie van Binnenlandse Zaken. In mijn vrije tijd is mijn passie het bestrijden van onrecht. Zo word ik in Den Haag en Londen steeds bekender als allround activist, die zich inzet voor het zelfbeschikkingsrecht van West-Papoea, klimaatrechtvaardigheid en mensenrechten.

Helaas blijken ook overheidsinstellingen niet goed om te kunnen gaan met mensen met psycho-sociale klachten. Ik kreeg het gevoel dat het management mijn bevindingen en klachten niet serieus nam. In de wetenschap dat ik bij drie verschillende departementen uitstekend had gefunctioneerd, beleefde ik dit als een zeer onrechtvaardige situatie.

Niet snel daarna belandde ik in de ziektewet. Ik maakte bezwaar en startte diverse klachtenprocedures op.

De woede en emotie in mij zitten heel diep. Dit vertaalt zich naar lichamelijke en mentale klachten. Erover praten helpt, weet ik nu, en ik wil het taboe in de samenleving doorbreken.

Wat als u er nog wel was, papa, en u niet op afschuwelijke wijze was vermoord? Wat als alle Nederlanders wél wisten wat er nu gaande is, in voormalig Nederlands Nieuw-Guinea?

Zou ik dan beter tegen onrecht kunnen? Zou ik dan minder strijdbaar zijn? Zou ik dingen dan wel makkelijker kunnen loslaten?

Ik mis je, pap.

meer verdieping

Artikel

lees ook de brief van Rosan

deel I van 'De wachtlijsters'

wetenschap Aflevering

wat is gek en wat is normaal?

lees meer over 'Gewoon gek'

Artikel

actie voor de GGZ: Lijm de zorg

voltrekt zich een 'stille ramp' in de GGZ?

praten over dit onderwerp?

Neem contact op met Mind Korrelatie. Bel, chat, Whatsapp of mail met een hulpverlener. Denk jij aan zelfmoord of maak je je zorgen om iemand anders? Bel 0900-0113 of chat via 113.nl.

zelf bijdragen

Ken je bijzondere initiatieven of vernieuwende pioniers voor een betere GGZ? Laat het ons dan weten.

'Er heerst schaamte rond geestelijke gezondheid'

Raki staat momenteel zes maanden op de wachtlijst voor de GGZ. Hij schreef een brief aan zijn overleden vader.

ga naar deel III

'ik wil het taboe in de samenleving doorbreken'

meer verdieping

lees ook de brief van Rosan

wat is gek en wat is normaal?

actie voor de GGZ: Lijm de zorg

praten over dit onderwerp?

zelf bijdragen

'Ik wil je graag uitleggen wat ik heb meegemaakt'

Waarom kon niemand deze jonge vrouw helpen?

Op de wachtlijst voor de GGZ: drie persoonlijke verhalen