Het nadeel van sociale grondrechten is volgens Gerards dat overheidshandelen allesbehalve gegarandeerd is. Sociale grondrechten zijn eerder streefbepalingen. ‘Dat betekent dat de overheid zich moet bekommeren om het verhelpen van kwesties, maar daar blijft het bij,’ legt ze uit.
De bepalingen zijn nogal tandeloos. Zo staat er in de Grondwet bijvoorbeeld dat iedereen recht heeft op huisvesting. De overheid moet daarom voor voldoende woongelegenheid zorgen. Maar dit betekent niet dat de overheid verplicht is iedere Nederlandse burger van een huis te voorzien. ‘De Grondwet geeft de overheid te veel ruimte om zelf prioriteiten te stellen, omdat er geen concrete eisen aan overheidsinspanningen gesteld worden,' aldus Gerards.
Terwijl de maatschappelijke problemen levensgroot zijn. Sinds 2009 is het aantal daklozen ruim verdubbeld. Inmiddels leven er 40.000 Nederlanders op straat. Om de huidige wooncrisis op te lossen zijn er één miljoen extra huizen nodig. Je zou denken dat de overheid die één miljoen huizen dan moet opleveren. We hebben immers recht op huisvesting. Maar afdwingbaar is dat niet: je kan niet naar de rechter stappen om een huis op te eisen.
Sociale grondrechten kunnen volgens zowel Jullicher als Gerards niet afdwingbaar gemaakt worden. Kunnen we daar dan geen klassieke grondrechten van maken? Een interessante vraag, vindt Julicher. Toch denkt ze dat dit in de praktijk moeilijk te realiseren is. ‘Het verschil tussen sociale en klassieke grondrechten is hiervoor te groot.'
Het is dus niet mogelijk om sociale grondrechten afdwingbaar te maken. Maar volgens Gerards kunnen burgers onderdelen van sociale grondrechten, die overeenkomen met afdwingbare grondrechten, wel gebruiken om naar de rechter te stappen.'Bepaalde aspecten van sociale grondrechten vormen een onderdeel van wél afdwingbare normen, zoals die vastliggen in internationale verdragen zoals het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens,' zegt Gerards.
Zo heeft de Hoge Raad aangenomen dat sommige aantastingen van het recht op een goed leefmilieu ook het recht op leven kunnen raken. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens heeft bepaalde aanspraken op het recht op sociale zekerheid beoordeeld als onderdeel van het recht op privacy of het verbod op discriminatie. 'Burgers kunnen op deze manier met een beroep op die rechten uit het EVRM naar de rechter stappen en de sociale grondrechten zo alsnog afdwingen,' aldus Gerards.
