Problematische schulden: schulden waar bijna niet meer vanaf te komen is. Grootste schuldeiser? De overheid. En naast al het menselijk leed, kosten al die schulden de samenleving ook een lieve duit: de schuldenindustrie kost ongeveer 8,5 miljard euro per jaar. Dat komt neer op vijfhonderd euro per Nederlander.
Wat moeten we met al die schulden? Arjan Vliegenthart, directeur van het Nibud, pleit voor sneller kwijtschelden. Waarom? Daarover spreken we ‘m in de Tegenlicht zomerpodcast.
‘Problematische schulden hebben allerlei verborgen kosten voor de samenleving. Mensen met schulden melden zich vaker ziek, zijn minder productief op werk en gaan vaker naar de huisarts. Mensen zijn in het huidige systeem heel lang bezig om van hun schulden af te komen. Schulden zijn kortgezegd een hele dure aangelegenheid voor de maatschappij.’
Het kost de samenleving 8,5 miljard euro per jaar om schulden hanteerbaar en de schuldenindustrie draaiende te houden. Dat is ontzettend veel geld. ‘Een goed begin zou zijn om niet meer tot de laatste cent terug te vorderen, dat kost meer dan het oplevert.’
Maar voor het kwijtschelden van schulden moet wel voldoende maatschappelijk draagvlak zijn. ‘Daarom is het goed ons mensbeeld aan te passen en te beseffen dat mensen met schulden niet alleen maar domme dingen doen en daarom alle narigheid verdienen, klopt echt niet en helpt niet om het probleem op te lossen.’
Schulden zijn dus niet een kwestie van: eigen schuld, dikke bult. En schulden kwijtschelden staat niet synoniem aan een premie op slecht gedrag: ‘De grootste oorzaak van schulden zijn nare en onvoorziene gebeurtenissen zoals een scheiding, ontslag, of ziekte, waardoor iemand de controle over zijn of haar financiën verliest en in de knel komt.’
Naast een aangepast mensbeeld zou een aangepaste omgeving ook helpen: ‘Het is van belang dat we de omgeving aanpassen die mensen ertoe aanzet te veel geld uit te geven, zoals betaaldiensten als Klarna en Buy Now, Pay Later. Ook het vrijgeven van online gokken in 2021 door de overheid was geen goed idee: veel mensen zijn daardoor in de problematische schulden beland. In dat opzicht heeft de overheid boter op haar hoofd. Laten we de financiële omgeving van mensen dus aanpassen, waardoor we vooraf veel narigheid voorkomen, en niet aan de achterkant allerlei ellende moeten oplossen.’