you can’t kill the story

VPRO Tegenlicht duikt in de wereld van de onderzoeksjournalistiek. Het wordt steeds gevaarlijker om journalist te zijn. In 2023 moesten wereldwijd 96 journalisten hun werk met de dood bekopen. Hoe kunnen journalisten zich wapenen tegen deze dreigingen, en hun vak blijven uitoefenen?
vanaf 4 februari online | zondag 4 februari 22:08 NPO 2
Het wordt steeds gevaarlijker om journalist te zijn. In 2023 moesten wereldwijd 96 journalisten hun werk met de dood bekopen. Alleen al in Gaza vielen 78 dodelijke slachtoffers onder verslaggevers en medewerkers. Maar niet alleen in oorlogssituaties lopen journalisten gevaar; ze hebben ook elders in toenemende mate te maken met fysiek geweld, digitale aanvallen, staatsterreur en bedreigingen uit de onderwereld. Hoe kunnen journalisten zich wapenen tegen deze dreigingen, en hun vak blijven uitoefenen?
lees meer over deze documentaire
De Franse journalist Laurent Richard pleit alvast voor een andere aanpak van onderzoeksjournalistiek. In 2015 was Richard getuige van de bloedige aanslag op de redactie van het Franse satirische weekblad Charlie Hebdo, waar hij naast werkte. Daarop richtte hij met andere onderzoeksjournalisten het collectief Forbidden Stories op. Het streven: samenwerking tussen journalisten wereldwijd bevorderen zodat bedreigde journalisten hun informatie veilig kunnen stellen en belangrijke verhalen hoe dan ook het licht blijven zien. ‘Killing the journalist won’t kill the story,’ is het devies.
Volgens Richard is collaborative journalism de toekomst van de onderzoeksjournalistiek. Weg met de journalistieke ego’s en de jacht op persoonlijke scoops, tijd voor een samenwerking op internationaal niveau.
VPRO Tegenlicht volgt Richard terwijl hij het collectief uitbreidt, zijn methodes deelt en een nieuw verhaal onder zijn hoede neemt. Zo is hij met het team van Forbidden Stories in Amman, Jordanië, waar bedreigde journalisten uit het Midden-Oosten de mogelijkheid krijgen gevoelige informatie in een digitale ‘kluis’ onder te brengen. Op die manier kunnen de journalisten de onderzoeken die ze doen naar corruptie, staatsterreur en terrorisme veiligstellen voor het geval dat een van hen iets overkomt en ze hun werk zelf niet meer kunnen afmaken.
presidentsverkiezingen Azerbeidzjan
Terwijl Richard in Amman is, zien we hoe zich een nieuw en explosief verhaal ontvouwt in Azerbeidzjan. Vier Azerbeidzjaanse journalisten zijn daar gearresteerd door de autoriteiten. In de maanden voorafgaand aan hun aanhouding hebben zij de corruptie in de hogere echelons van de macht aan de kaak gesteld door vernietigende onderzoeken te publiceren tegen personen die dicht bij president Aliyev staan.
Tegenlicht is erbij als Forbidden Stories vervolgens met een consortium van internationale partners het onderzoek van deze journalisten voortzet. Onder hen Bastian Obermayer en Frederik Obermaier, winnaars van de Pulitzer Prize en oprichters van Paper Trail Media, bekend door hun onthullingen in de Panama Papers.
Obermayer en Obermaier: ‘De Azerbeidzjaanse autoriteiten moeten één ding begrijpen: ze kunnen onderzoeken niet stoppen door journalisten te arresteren. Integendeel, journalisten van over de hele wereld zullen hun werk voortzetten totdat de waarheid zegeviert en alle misstanden aan het licht zijn gebracht.’
Lukt het hen om het verhaal nog voor de presidentsverkiezingen in Azerbeidzjan op 7 februari naar buiten te brengen? En hoe zal het aflopen met de vier journalisten in de gevangenis in hoofdstad Bakoe?

Leyla Yunus en Arif Yunus
Leyla en Arif zijn Azerbeidzjaanse mensenrechtenactivisten. In 2014 zijn ze gearresteerd en gevangengezet in Azerbeidzjan. Ruim een jaar zaten ze vast en hebben ze martelingen moeten doorstaan. Toen ze vrij kwamen moesten ze in Nederland in ballingschap.
aan deze documentaire werkten mee

Shuchen Tan
Onderzoeksjournalist en regisseur Shuchen Tan (1962) is gespecialiseerd in documentaires met een sterk internationaal en geopolitiek karakter. Voor VPRO Tegenlicht maakte ze eerder onvolprezen films als De kracht van Afrika, Trust me I’m a journalist, en Op jacht naar Afrikaanse grond.
regie
Shuchen Tan
research
Marijntje Denters
redactie
Tara Vierbergen
Daan Kuys
Ilija Bozovic
Mo Jouhri
camera
Erik van Empel
geluid
Mike van der Sluijs
dramaturg
Jurjen Blick
producer Jordanië
Ranya Kadri
montage
Rémi van der Heiden
beeldredactie
Paula Witkamp
animaties
Fien Leeflang
stem
Katinka Baehr
producer
Marie Schutgens
assistent producer
Pepijn van Oirschot
uitvoerend producent
Zoë de Wilde
eindredacteur
Julia Veldman
verhalen bij dit thema

De camera als wapen in de strijd om de waarheid
De Oekraïense filmmaker Sergei Loznitsa schreef een boze open brief aan de Europese filmacademie. Hij vond dat de academie de Russische invasie niet sterk genoeg veroordeelde.

The Free Press Show
Onafhankelijke journalistiek staat wereldwijd onder druk. In veel landen worden journalisten gehinderd, verwond of zelfs vermoord tijdens hun werk. Waar zal dit eindigen? Hoe ziet de toekomst van de journalistiek eruit?

toolkit voor beginnende burgerdetectives
Wil jij na het zien van 'Trust me, I'm a journalist' ook aan de slag met open source intelligence? Met Tegenlicht's toolkit voor beginners ben jij binnen no time een burgerdetective.

waarom elke journalist een klein beetje OSINT moet kunnen
Er waait een frisse wind langs nieuwsredacties van The New York Times en BBC, waar speciale teams worden opgezet voor onderzoek met openbare bronnen. Maar hoe zit het met gebruik van Open Source Intelligence (OSINT) op de traditionele nieuwsmedia in Nederland?
De toekomst in je inbox
Je bent er bijna...
Om de nieuwsbrief te ontvangen doe je het volgende:
- Open je e-mail en zoek naar een bericht van ons
- Bevestig je e-mailadres
- Je ontvangt nu regelmatig onze nieuwsbrief 🥳
in deze documentaire
Laurent Richard
Laurent is journalist en maakte de Charlie Hebdo aanslag van dichtbij mee. Om verhalen van journalisten het eeuwige leven te geven richtte hij Forbidden Stories op. Forbidden stories is een project waarbij journalisten van over de hele wereld zich kunnen aansluiten om hun informatie te delen, zodat als hen iets overkomt hun verhaal alsnog verteld kan worden.
