Publicaties

Nooit eerder leefde de mens in zo’n vrije, veilige en toegankelijke wereld als vandaag. Armoede en criminaliteit nemen wereldwijd af, de levensverwachting en het opleidingsniveau stijgen. Toch heeft deze welvarende wereld ook een keerzijde. Niet alleen putten we de aarde uit, ook vragen we veel van ons eigen vermogen. “We hebben een samenleving gecreëerd waar wij als mens eigenlijk niet meer aan kunnen voldoen” zegt psychiater-filosoof Damiaan Denys. Zit de echte crisis in onszelf?

Wie kritisch of cynisch is, heeft het begrepen. Wie droomt en hoop houdt, is naïef. Maar: om te overleven in donkere tijden, moet dat wijdverspreide idee radicaal op de schop, betoogt historica Rebecca Solnit.

De Nederlandse samenleving kent een enorme hang naar controle, een hardnekkig verschijnsel dat je werkelijk overal tegenkomt. ‘De meest stompzinnige en dwaze deugd die we ooit hebben geschapen,’ vindt filosoof en psychiater Damiaan Denys.

De gevolgen van klimaatverandering zijn véél erger dan we denken en we maken ons te weinig zorgen. Dat staat in het nieuwe boek 'De onbewoonbare aarde' van de Amerikaanse journalist David Wallace-Wells. Het is in één woord beangstigend. We vroegen hem wat we in godsnaam moeten met die klimaatpaniek.

Het klimaatbeleid moet radicaal op de schop. Daarom loopt VPRO Tegenlicht vandaag mee met de klimaatstaking. Hoe dat eruit ziet? Een sfeerimpressie.

Als de zeespiegel gaat stijgen en het weer extremer wordt, heb je aan die kekke groene Rains-jas écht niet genoeg. Gaat extremer weer invloed hebben op de mode van de toekomst? Ja, zeggen deze ontwerpers, en niet zo'n beetje ook.

De zeespiegel stijgt en de bodem zakt. Maar hoeveel blijft onzeker. Hoe gaan we om met de fundamentele onzekerheid omtrent de zeespiegelstijging?

In 2006 al onderzocht Tegenlicht wat klimaatverandering betekent voor een land dat grotendeels onder NAP ligt. Gijs Swantee ontdekte in ‘Hoera het klimaat verandert’ dat klimaatverandering een booming business is. Wat leerde hij en hoe kijkt hij, met de kennis van nu, terug op die aflevering?

Mede door de hoge vastgoedprijzen trekken veel starters, startups en jonge gezinnen uit de stad naar het platteland. Wie over de stadsmuren tuurt ziet groen, een huis met een tuin, ruimte voor experiment en innovatie. Nederlandse plattelandspioniers geven vorm aan nieuwe manieren van voedsel verbouwen, duurzaam leven en gemeenschapszin. Wat kunnen we van deze vernieuwers leren?

Regisseur Kees Brouwer portretteerde voor VPRO Tegenlicht drie plattelandspioniers, mensen die vorm geven aan nieuwe manieren van voedsel verbouwen, duurzaam leven en gemeenschapszin. Brouwer heeft een voorliefde voor voortrekkers die de bakens verzetten en volharden in het bereiken van hun toekomstvisioen. Eerder trok hij voor Tegenlicht al intensief op met zorgpionier Jos de Blok en onderwijsvernieuwer Eric van ’t Zelfde, mannen met wie hij uiteindelijk bevriend raakte.
Hoe zorg je ervoor als filmmaker dat mensen jou vertrouwen en hun vertaal vertellen? En hoe gaan pioniers om met onvermijdelijke tegenslagen in het proces? Tegenlicht-redacteur Tom Reijner voert met Brouwer een persoonlijk gesprek over zijn laatste uitzending, over zijn achtergrond en zijn persoonlijke werkwijze die daaruit voortvloeit.

Wil je graag verder praten over nieuwe ideeën op het platteland? Kom dan naar een Meet Up bij jou in de buurt. Je vindt ze in het overzicht hieronder.

Bossen maken de aarde en het klimaat leefbaar en stimuleren biodiversiteit. Maar de moderne mens pakt en kapt (vorig jaar nog 12 miljoen hectare bos) en veroorzaakt een ecologische crisis die zijn weerga niet kent. In deze aflevering staat de oeroude intelligentie van bomen en bossen centraal.

Op een graafmachine springen om de kap van vijftien bomen tegen te houden? In Maastricht gebeurde het. Maar als het over bomenkap en ontbossing gaat, lopen de emoties inmiddels overál in het land hoog op. Moeten we niet veel zorgvuldiger omgaan met onze natuur? Of wat daar van over is?

Het bos is de laatste tijd een hot topic. Er zijn felle, dikwijls doelbewust aangestoken branden in de Amazone en Siberië, waardoor de uitgestrekte bossen flink worden uitgedund. Hoewel het dichtbevolkte Nederland in verhouding tot Brazilië en Rusland weinig bossen kent, is ook hier debat over ontbossing en onnodige houtkap door Staatsbosbeheer. Frits van Beusekom – nota bene zelf ex-directeur van die organisatie – zwengelde die discussie aan door zich krachtig uit te spreken tegen de kaalslag in onze bossen. Naar aanleiding van de Tegenlicht-uitzending In de ban van het bos trok Chris Kijne met Van Beusekom door een ‘fout’ en ‘goed’ bos. Wie is verantwoordelijk voor de toekomst van het bos, nu Staatsbosbeheer door bezuinigingen meer moet kappen dan goed is het voor het bos? En ja, we gingen toch ook nog even bomen knuffelen…

De plannen van minister Slob voor de publieke omroep zijn 'roekeloos en onverantwoordelijk', schrijft onze Chris Kijne. Woensdag 11 september debateert de Tweede Kamer over de omroepbegroting.

De Echo-tent stond afgelopen weekend bol van gesprekken en persoonlijke verhalen over fake news, fast fashion en de toekomst van gender tijdens de Tegenlicht Talks op Lowlands.

Ze zaten samen op het podium tijdens de Tegenlicht Talk op Lowlands over fake news, beeldmanipulatie en fact checking: Sanne Schim van der Loeff van World Press Photo en fotojournalist Ilvy Njiokiktjien. In onze podcast Future Shock praat Tegenlicht-researcher Tom Reijner daarna met hen door over hun werk, de eerste vrije generatie in Zuid-Afrika, de rol van fotografie in het Instagram-tijdperk en mediawijsheid bij jongeren. Want hoe check je nou zelf of beelden fake zijn of niet? En hoe belangrijk is dat eigenlijk?