Vier manieren om te vechten tegen desinformatie
Er woedt niet alleen een fysieke, maar ook een digitale oorlog. Naast soldaten en tanks zet Rusland volop desinformatie in. Hoe vecht je daartegen?
Rusland is heer en meester in het gebruiken van desinformatie en leugens om verwarring en verdeeldheid te zaaien. Het inzetten van leugens in oorlogstijd is natuurlijk niet nieuw. Maar de hoeveelheid desinformatie op social media, daar schrok social media specialist Marieke Kuypers van. Zo zegt ze tijdens de Tegenlicht Meet Up naar aanleiding van de uitzending De waarheid als wapen.
‘Het is echt overweldigend. Bovendien kan desinformatie via het internet op grotere schaal en doelmatiger worden verspreid.'
Niet alleen in Rusland en Oekraïne worden mensen met desinformatie over de oorlog geconfronteerd. De gemiddelde sociale media gebruiker krijgt er dagelijks mee te maken. Zo waarschuwde het Jeugdjournaal voor de vele nepfilmpjes over de oorlog op TikTok.
Er is geen eenduidig antwoord op hoe landen zich moeten verhouden tot de zogenoemde informatieoorlog. Tijdens de Tegenlicht Meet Up komen vier mogelijkheden naar voren.
Tegenlicht Meet Up: De waarheid als wapen
kijk hier de Meet Up terug
De waarheid als wapen
kijk hier de aflevering
1. Debunken
Misschien wel het meest voorkomende antwoord is het ‘debunken’ van desinformatie: duidelijk maken wat wel en niet klopt. TikTok wordt overspoeld met filmpjes over de oorlog in Oekraïne. Sommigen spreken zelfs van een TikTok-oorlog. ‘Ik vraag me dan af: waarom zitten journalisten niet op TikTok? Je kan niet vechten met een vijand als je niet op hetzelfde slagveld staat,’ zegt Kuypers.
Kuypers, die eerder werkte voor de NOS, is daarom zelf actief op het platform. Ze post filmpjes waarin ze factchecks uitvoert. Ze laat beelden zien van wat Russische vliegtuigen zouden zijn, maar legt uit dat het in werkelijk een vliegtuigdemonstratie van twee jaar geleden betreft. Op deze manier helpt ze mensen het kaf van het koren te scheiden.
2. Prebunken
3. Verbannen
Er is natuurlijk ook de optie om desinformatie zoveel mogelijk buiten de deur te houden. Momenteel worden Russische staatsmedia zoals Russia Today en Sputnik in veel landen geweerd. Maar overheden zouden de verschillende media, ook de niet-Russische, überhaupt strenger kunnen monitoren.
Nielen, tevens oud-luitenant en kolonel, is voorstander van meer monitoring. ‘Mensen zeggen nu vaak "big brother is watching" als het over dit onderwerp gaat. Maar ik denk dat er een goed gereguleerd mandaat voor overheden nodig is om monitoring mogelijk te maken en strak te organiseren. Dan kan je ook maatwerk maken voor bepaalde groeperingen.’
Er zijn ook zorgen over het monitoren en verbannen van bepaalde content. Want waar trekken we de grens? Wie mogen vrijuit spreken en wie niet? Moet een democratie überhaupt censuur, in wat voor vorm dan ook, uitoefenen?
4. Investeren in een tegenverhaal
Er wordt ook gesproken over het inzetten op een tegenverhaal. Leugens moeten we bestrijden met waarheid, en deze moeten we actief verspreiden. Vooral in Rusland en Oekraïne.
Volgens Ruth Kronenburg van Free Press Unlimited moet het Westen veel meer investeren in onafhankelijke media in de voormalige Sovjetlanden. ‘Wij zijn al meer dan acht jaar actief in deze regio om betrouwbaar nieuws in het Russisch te kunnen brengen. Dat is heel hard nodig. Maar de hoeveelheid geld waarmee wij ze kunnen steunen is niks als je het vergelijkt met wat er in Rusland in de media wordt geïnvesteerd,’ zegt ze tijdens de Meet Up.
‘Het kan niet zo zijn dat journalisten hun werk als roeping zien maar er geen droog brood mee kunnen verdienen. Journalistiek kan levens redden. Het is aan ons om hier nu echt actief op in te zetten.’
Kijk hier de Meet Up terug
Accepteer de 'social' cookies om deze 'youtube'-content te bekijken.
Klik hier om je cookie-instellingen aan te passen.Een moment geduld, de content wordt geladen.
meer zoals dit
Litouwers bellen willekeurige Russen op om te praten over de oorlog
De Russische bevolking krijgt een compleet vertekend verhaal mee over de inval in Oekraïne. Een groep Litouwse vrijwilligers belt daarom iedere dag willekeurige Russen op, om met ze in gesprek te gaan over de oorlog.
De camera als wapen in de strijd om de waarheid
De Oekraïense filmmaker Sergei Loznitsa schreef een boze open brief aan de Europese filmacademie. Hij vond dat de academie de Russische invasie niet sterk genoeg veroordeelde.
Hoe Poetin de democratie tot vijand uitriep
Al sinds het begin van zijn presidentschap is Vladimir Poetin bezig met het uitschakelen van zijn grootste vijand: democratie. Daarbij maakt hij talloze slachtoffers. Wat wil Poetin met de wereld doen?
De waarheid als wapen
Hoe vecht je succesvol tegen desinformatie en leugens? Twee jaar geleden filmde Tegenlicht in Litouwen hoe zogenaamde 'Elfen' vechten tegen Russische trollen. Met de Russische opmars in Oekraïne wordt de strijd tegen deze desinformatie nog heviger uitgevochten.
